IMGF88 (2)

Tu mole tkwi akustyczna geneza takich form weryfikacyjnych, jak oktawa i sonet. To. co traciło ucho przez oddalenie rymów, miało zyskać przez ich powtarzanie. Oktawa przegradzała rymy jedną linią wierszową, ale za to dawała słowa rymowane nie dwa. Iccztrzy razy: ab ab ab cc. Sonet przegradzał rymy bardziej ni* oktawa, bo dwiema liniami wierszowymi, ale za to powtarzał słowa rymowane jeszcze częściej, bo cztery razy: abbaabba ede dcd. To wielokrotne powtarzanie rymu było odszkodowaniem za jego oddalenie. I pomagało. Rymy oddalone osadzały sic ^w uchu.

Później działo się to nawet wtedy, kiedy nie wspierało rymów zwielokrotnić* nie. Rymy oddalone znajdowały **C ^w utworach, więc działały na ucho. Uderzały w nic i przenikały. Jeden i ten sam utwór obchodził uszy przez pokolenia i, czego zdziałać nie mogło samo słuchanie, to sprawiała pamięć, ułatwiając rymom przyciąganie sic- Aż wreszcie nowość, która początkowo była potrzebą wyczulonych uszu, rozszerzyła znacznie koło swej siły i dotarła ze swymi radościami do obwodu, na którym pulsują serca ogółu.

Dzisiaj nowość ta ustąpić powinna nowej nowości. Na skutek, rozpowszechnienia, jakiemu ulegały przez kilka stuleci rymy dotychczasowe, ich największe oddałrnia wydają się nam juk za bliskie. Ich ogranie, wpływy jakie wywiera na nasz słuch rozwijająca sic wciąż muzyka, a wreszcie liczne czynniki natury ogólnocywilizacyjncj sprawiają, że rymy, rozpowszechnione w dotychczasowej poezji, wydają nam się obecnie niewystarczającymi, wydają nam się niedopuszczalnie bliskimi. To ich wzajemne trącanie się, obtłukiwanie się, odczuwamy juk jako nieznośne. Odczuwamy ? Kto tego nie czuje, tego daremnie starałbym się przekonać. Ja to czuję. A jeśli ja, to czyż jest możliwe, ke tylko ja ?

Poeci francuscy toczyli zaciętą walkę o tzw. „enjambement", o prawo przenoszenia w następny wiersz słów tak ściśle złączonych ze słowem stanowiącym rym poprzedniego wiersza, że czytanie nie dopuszczało wyjątkowej pauzy przy owym słowie rymowym. Przerzuty, które praktykowano, były śmiałe. Oddzielano od rzeczowników uzależnione od nieb przydawki x dopełniacze, oddzielano orzeczenia od podmiotów w wypadkach, -w których musiały być wypowiadane po sobie bez żadnego przystanku:

Des ronds-poinis; au milicu, da jcu dVau; 4m aUJti Teulu droiuy, iylvauiu dc nurbrc; ditu¹ mantu Dt brtmzt , ci cl li, des Vcnus ćtalćes;

Da ąuinconcw, des bouliagriiu.

Sonl-cc donc ton rrmordt, o rćvaucur fu¹iitri(r

l.'henna, ou tao regret, ou u poste — hcin? — Im.

Cu ipttlru qu¹ua vcrtigc ifTĆsulibłe agile,

Ou hien des moru qui aeraŃat fous?

Et pour m «, lomtaine, et ctlmc, et pm, tUt • Linjltńon da ma chires qui M toni tua

Oddzielano nawet od rzeczownika rodzajnik:

Et dam la iplendeur trlito d'unc lunę Sc levant blafardc et toIcnncUe, un« Nrti mćlancoliąue et lourdc d'ćtć Pleine de tilence et d'obicuritć.

Pozbawiony w ten sposób owej szczególnej pauzy, która zwykle po nim następuje, ginie rym wśród słów nierymowanych, przycicha, zatraca się. A jednak trudno uważać przerzut za rozwiązanie sprawy. Bo, o ile nie jest licencją poetycką stosowaną w rzadkich wypadkach, lecz zasadą, zawiera w sobie sprzeczność: zatrzymuje rymy, nie przyznając im przy tym iadnej wyraźnej funkcji poetyckiej¹.

Na nieznośność rymów bliskich istnieje prosty sposób: to, co Jest bliskie, oddalić. Można to uczynić przez:

1. Przez przedłużenie Unii wierszowej:

Usta twoje, chodnik lśnień i uśmiechów, diisiąj salutowane milczeniem mc płoń¹.

Miłość bywa romnnicm. Takie telegramem. Ja chcę i ramienia mego uczynić wiosło, ty

(chciałabyś być toną.

67

1

Jrfa¹ ■ f-oUrł nom jat j<coi¹iw<k    E|» 4¹ >,<■—» »—T.    ńS-OMl

drogiej. Spf.wc iyin\i, jUo cłynniU rrlmu. poaijtm w teow)" ¹iłhii_lt»Mtiłraaeⁿ»"^,a»^f"¹™a

• AM ad, ii itr. «• <•. 35S-SM).