mity115 (2)

232 Wisław

warunkiem wszelako, że w czasie swego tam pobytu nie będą publicznie wyznawać kultu chrześcijańskiego. Mieszkańcy pozostają bowiem ciągle w błędach pogaństwa, ale pomijając ten fakt, przewyższają wszystkie ludy pod względem trybu życia i gościnności. Miasto jest wprost przepełnione towarami wszelkich ludów Północy, nie brakuje niczego, co jest godne pożądania bądź rzadkie. Znajduje się tam „naczynie Wulkana" (olla Vulcani; zapewne latarnia morska), mieszkańcy mówią o „ogniu greckim". Wyspę, na której położone jest Iumne, otaczają trzy morza, jedno jest ciemnozielone, drugie białe, trzecie - zawsze wzburzone. Z miasta tego jest niedaleka żegluga do Dymina u ujścia Piany. W scholionie (dodatku) odnoszącym się do panowania króla duńskiego Magnusa (II, 79) Adam pisze, że władca ten wylądował z silną flotą pod Iumne i mimo dużych strat odniósł zwycięstwo (1043). Korzystający z dzieła Adama Helmold z Bozowa (I, 2) powtórzył to opowiadanie z istotnymi modyfikacjami. Nazwę Iumne zmienił na Wineta (Vineta), czas opowiadania zmienił z teraźniejszego na przeszły, co było logiczną konsekwencją dodanej przez niego informacji, że „to arcybogate miasto któryś z królów duńskich podobno otoczył wielką flotą i doszczętnie zniszczył. Dotąd zachowały się jeszcze pozostałości po owym starym mieście". W późniejszej tradycji średniowiecznej Angelus bądź Augustyn ze Stargardu) i nowożytnej (Ernest z Kirchbergu, Albert Krantz, Jan Bugenhagen, Tomasz Kantzow) „legenda Winety" rozwijała się wielowątkowo. Miał ją odbudować ze zniszczenia -> Juliusz Cezar i jemu (albo, jak w tradycji polskiej, jego siostrze Julii w odniesieniu do Wolina) miała ona zawdzięczać swą nazwę (Julin). Lokalizowano Winetę niekiedy również na wyspie Uznam. Wystąpił też motyw zatopienia miasta, co tłumaczono karą Bożą za przewinienia mieszkańców. „W nowszych czasach (XIX w.) legenda została uzupełniona przez dodanie wiadomości o życiu podwodnego miasta, o periodycznym ukazywaniu się na falach, biciu dzwonów, zwabianiu żeglarzy itp. - uzyskała więc ramy na wskroś baśniowe" (R. Kiersnowski). - Kiersnowski 1950.

Wisław - legendarny syn —» Lestka III. Kronikarz wielkopolski (c. 4), a za nim Długosz (s. 206) wymieniają go na ostatnim miejscu listy dwudziestu synów Lestka III z nieprawego łoża (zob. Bolesław). Oboje też zgodnie (Kron. ivlkp., c. 8; Długosz, s. 208) stwierdzają, że Wisław założył gród Międzyborze, obecnie nazywany Magdeburgiem, która to wykładnia odpowiada jednak językowo nie Magdeburgowi, lecz Merseburgowi.

Wisław (Paprocki: Wiślimier) - legendarny książę Wiślicy. Kronikarz wielkopolski (c. 29), a za nim w XVI w. Bartosz Paprocki, donoszą, że dawno, w czasach pogańskich, panował w Wiślicy Wisław Piękny, wywodzący się „z rodu króla Pompliusza" (zob. Popiel). Jego dzieje zostały wplecione w obszerny romans rycerski o —> Walterze i Helgundzie. Walter, pan na Tyńcu, przywiózł sobie z Francji żonę Helgundę. Po powrocie, dowiedziawszy się od swoich poddanych, że Wisław ich w czasie jego nieobecności krzywdził (Paprocki wyjaśnia, że „Wiślimier" był „opiekunem majętności" Waltera), powstał przeciw niemu, pojmał go i uwięził w lochu. Podczas kolejnej dłuższej nieobecności Waltera w kraju Wisław zdobył względy Helgundy i zabrał ją do Wiślicy. Walter po powrocie dowiedział się o tym, udał się do Wiślicy, gdzie został podstępnie ujęty i przykuty do ściany komnaty, w której Wisław i Helgunda zażywali w jego obecności igraszek miłosnych. Siostra Wisława, brzydka Rynga (imię podał dopiero Paprocki), zakochana w Walterze, umożliwiła mu zemstę: Wisław i wiarołomna Helgunda zginęli od miecza zdradzonego męża. Paprocki dodaje: „potem (Walter) sam wolno z Ryngą na Tyniec wjachał, wszystkie skarby pobrawszy, co ona panna tak sprawowała, że słudzy Wiślimierowi tego nie postrzegli, iże pan ich zabit".

Wizymir - legendarny władca Polaków (Lechitów). Mistrz Wincenty Kadłubek na samym początku swych legendarnych dziejów Lechitów (1,2) opowiada o ich zwycięstwach nad Duńczykami i uwięzieniu ' króla Duńczyków Kanuta. Wykorzystując i rozwijając tę wiadomość oraz prawdopodobnie informację zawartą w duńskiej kronice Saksa Gramatyka (mniej więcej współczesnego Kadłubkowi) (ks. VIII) o losach władcy Danii Sywarda, syna Omunda, pokonanego przez Słowian, w wyniku czego jego syn i późniejszy następca Jarmeryk (Jar-mericus) był więziony przez króla Słowian Ismarusa, Marcin Bielski (1856, s. 45-46) przedstawił obszerną historię następcy —» Lecha II Wizymira (Wissimira), „monarchy polskiego, jednego z tychże potomków Lechowych, którego kronika duńska zowie Wismar". Walczył on z Duńczykami, zbudowawszy wielkie okręty, mogące pomie-