Obraz08 (3)

Dopiero w tym dniu udało się Niemcom przerzucić za Wisłę sztab VIII KA, dowodzony przez gen. piech. Gustawa Hoehnego ¹⁵, który od godziny czternastej przejął kierowanie obroną całego zagrożonego odcinka rzeki od linii rozgraniczenia z Grupą Armii „Północna Ukraina" do Góry Kalwarii włącznie. Ze względu na rozległość frontu było to bardzo prowizoryczne rozwiązanie, niemniej jednak pozwoliło nieprzyjacielowi na lepsze koordynowanie działań.

4 sierpnia okazało się, że niemieckie przeciwuderzenie na podejściach do Warszawy znalazło się w wyraźnym impasie. Wojska niemieckie zaczęły tracić utrzymywaną przez pewien czas inicjatywę operacyjną, natomiast wojska radzieckie, chociaż jeszcze jej nie odzyskały, to jednak takie próby już podejmowały.

Oba niemieckie korpusy, zgodnie z otrzymanym w końcu poprzedniego dnia rozkazem, wznowiły zbieżne ataki na 8 KPanc. XXXIX KPanc osłabiony odejściem 19 DPanc i niektórych oddziałów DSpad-Panc „Hermann Góring", uderzył z rejonu Wołomina i Lipin. a IV KPanc SS — z rejonu Michałowa na Okuniew. Natknęły się one jednak —jak zgodnie odnotowano w meldunkach 9 i 2 Armii z tego dnia — na zacięty opór radzieckich czołgistów, poniosły duże straty i nie odcięły radzieckich klinów, które tkwiły głęboko w niemieckiej obronie. Wysunięte do przodu jednostki 8 KPanc utrzymały połączenie ze swymi głównymi siłami.

Do sukcesu obrony 8 KPanc przyczyniły się też działania sił 47 A, które uderzyły z kierunku Stanisławowa na Michałów, w skrzydło 5 DPanc SS „Wiking" i przerwały jej przygotowania do natarcia. 47 A atakowała także pozostały front IV KPanc SS, uzyskując kilka lokalnych włamań.

W tym samym czasie 125 KA tej armii dotarł w rejon działań 16 KPanc. Marszałek Rokossowski ocenił, iż bitwa z przeciwuderzającymi pod Warszawą siłami nieprzyjaciela osiągnęła przesilenie i rozkazał dowódcy 47 A przystąpić do luzowania pancemiaków gen. Dubowoja. 16 KPanc przewidziany został do wzmocnienia walczących samotnie na przyczółku magnuszcwskim sił gen. Czujkowa ^,6. Marszałek Rokossowski w porę dostrzegł zagrażające 8 AGw niebezpieczeństwo.

Dla zdławienia powstania w Warszawie Niemcy zorganizowali specjalną grupę operacyjną z sił podległych SS. W dniu 4 sierpnia dowodzenie nią objął tymczasowo, do momentu przybycia von dem Bacha-Zelewskiego, obergrup-penfiihrer Heinz Reinefahrt. Wehrmacht od początku uczestniczył w walkach przeciwko powstaniu, i to nie tylko jednostkami garnizonowymi, ale w miarę jego przedłużania się, licznymi jednostkami poszczególnych rodzajów wojsk. Jak przedstawię dalej, osiągnęły one znaczny procent wszystkich użytych tu sił.

¹⁵    W. Wołoszyn (op. cit., s. 75) mylnie podaje, że VIII KA dowodził w tym czasie gen. art. Walter Hartmann. Generał ten przejął dowodzenie nad korpusem dopiero we wrześniu 1944 r. Por.: W. Keilig. op. cit.. s. 121, 139.

¹⁶    Meldunek bojowy 2 Armii Pancernej z 4 sierpnia 1944 r., A MO SSSR zesp. 307. nrew. 4148, t. 247, s. 508.

53