obraz9 (20)

cielesne i psychomentalne, które dążą do zniesienia kondycji ludzkiej. Co więcej: proces wyzwalania lub ubóstwiania człowieka może zawsze być zgodny z zasadnicznymi momentami inicjacji i nigdy me jest jaśniej ■wyrażany niż w wyobrażeniowości i tradycyjnej terminologii inicjacji.

ŚLADY OBRZĘDÓW DOJRZĄŁOŚCIOWYCH W STAROŻYTNEJ GRECJI Jeśli zwrócimy się teraz ku religiom śródziemnomorskim, to również spotkamy trzy wielkie kategorie inicjacyjne: obrzędy dojrzalościowe, bractwa tajemne i inicjacje mistyczne. Ale wszystkich trzech nie spotykamy w tej samej epoce historycznej. Gdy Grecja lub Rzym wstępują na arenę historii, wydaje się, że obrzędy dojrzalościowe straciły aurę religijną, jaką — sądząc na podstawie mitów i legend - miały w protohistorii. Aby ograniczyć się do Grecji, w epoce historycznej obrzędy dojrzalościowe prezentują się w złagodzonej postaci wychowania obywatelskiego, zawierającego między innymi niedramatyczne wprowadzenie chłopców w życie religijne miasta. Jednakże postacie i scenariusze mitologiczne rządzące tym zespołem ceremonii obywatelskich zachowują jeszcze wspomnienie bardziej archaicznego stanu rzeczy, podobnego do atmosfery, w której odbywają się obrzędy dojrzalościowe. Na przykład udało się pokazać, że legendarna postać Tezeusza i obrzędy związane z jego imieniem tłumaczą się lepiej, jeśli wywodzi się je ze scenariusza inicjacyjnego. Wiele epizodów sagi o Tezeuszu to w istocie próby inicjacyjne: na przykład, jego rytualne zanurzenie w morzu jest próbą równoznaczną z podróżą w zaświaty, a dokładnie: do podmorskiego pałacu Nereid - wróżek w całym tego słowa znaczeniu, kurotrofoi; także wejście Tezeusza do Labiryntu i walka z potworem to wzorcowy temat inicjacji heroicznych; wreszcie, porwanie Ariadny, jednej z rozlicznych epifanii Afrodyty, wieńczy przez hierogamię inicjację Tezeusza. Według H. Jeanmaire*a, ceremonie składające się na Tbeseia miałyby pochodzić z archaicznych rytuałów, które we wcześniejszej epoce wyznaczały powrót młodzieńców do miasta po ich inicjacyjnym pobycie na pustkowiu ^u.

Zdołano również wykazać przetrwanie dawnego scenariusza dojrzałoś-ciowego w sławnej dyscyplinie spartańskiej Lykurga, która zawierała między innymi zobojętnienie na ból i kryptię. Ta ostatnia podobna była w każdym punkcie do archaicznych prób inicjacyjnych. Młodzieńca wysyłano w góry, ¹⁴ Por. H. Jcanmaire, Courói et Couretes (Lilie 1939), s. 323 nn., 338 nn. i passim.

157.