Obraz (502)

Zarówno remat danego zdania, jak i jego dictum tematyczne mogą miarka języka o świecie, /b) presupozycja jest koniecznym warunkiem możliwości swoje wewnętrzne struktury tematyczno-rematyczne. Za pomocą dictum nażycia pewnego zdania bez względu na jego wartość logicznej Presupozycja matycznego przytoczonego zdania powiedziane jest o pewnej dziewczynnŁ^sensie (^a) to presupozycja semantyczna^ a w sensie (bj to presupozycja (temat) to, że coś ją ugryzło (remat) oraz to, że jest dziewczynką (dictunł^g^maty^czna-. Presupozycją semantyczną zdania    z

tematyczne). Końcowy etap podziału zdania z punktu widzenia jego struktur "(108) Starszą^ąiostra Piotra kształciła się w Oxfordzie. tematyczno-rematycznej polega na wyróżnieniu (czystych) indeksów (o ile są onl^t zdanie    ‘    Kc ) ław'- j poztzf

w danym zdaniu zawarte) i predykatów.    (109) Piotr ma dwie siostry w niejednakowym wieku.,

Remat zdania w opozycji do dictum tematycznego może być poddam ''^e J^esf natomiast zdanie kontrastowaniu eliminacyjnemu, to znaczy takiej operacji, która polega ni (^li0) Starsza siostra Piotra kształciła się w Wielkiej Brytanii.) przeciwstawianiu składnika akcentowanego innemu składnikowi równoważnenu znieważ nie wynika ono logicznie ze zdania wyjściowego, lecz jedynie z wiedzy z nim syntaktycznie. W wyniku zastosowania tej procedury powstają zdann żytkownika języka o świecie (o położeniu (Mordu). Presupozycją pragmatycz-przeciwstawne, w których po negacji użyty jest składnik równoważny z rematen ^i;J zdania zdania wyjściowego; por. np.    (Ul) Otwórz okno!

(101) Tę dziewczynkę ugryzł jamnik, a nie spaniel.    \ określone fakty poz;

W wyniku zastosowania omawianej procedury do dictum tematycznego (częśc ^,(lania_: dictum) powstają zdania semantycznie dewiacyjne; por. np.

(102)    *Tę dziewczynkę ugryzł jamnik, a nie polizał.

(103)    *Tę dziewczynkę ugryzł jamnik, a nie tego chłopca.

{^Struktura tematyczno-rematyczna zdania wynika z postanowienia

tjęzykowe umożliwiające sensowne wypowiedzenie tego a więc to, iż w danym pomieszczeniu jest okno, i że jest ono zamknięte. Pojęcie presupozycji semantycznej jest nierozerwalnie związane z pojęciem iiigacji jako funktora zdaniotwórczego od jednego argumentu zdaniowego.

Negacja odwraca wartość logiczna zdania, które jest argumentem tego funktora. nadawa wszystkie jednak sądy będące składnikami treści zdania utworzonego za aby coś o czymś w określony sposób powiedzieć, a więc dotyczy płaszczyzn®⁰⁰^ funktora negacji zmieniają swoją wartość logiczną. W każdym zdaniu treści, i jako tzw. rozczłonkowanie aktualne (psychologiczne) nie zależy oil|^oAe bY^ć zawarty taki sąd, który jest prawdziwy bez względu na wartość struktury gramatycznej zdania i nic musi się z nią pokrywać.    feiczną tego zdania, i który zachowuje swoją wartość logiczną prawdy również

Wszystkie zdania minimalne konstytuowane przez ten sam predykat mają t, dodaniu do tego zdania funktora negacji. .Presupozycją semantycy zdań .ą samą strukturę syntaktyczną. Jej obraz można przedstawić w uproszczeniu /, P^!^i_^akie ^da^prawdziwe qJqt, 32,, 93, _,.^ Jęt^wymka.AQgiczme pomocą schematów (zmienne symbolizują poszczególne argumenty); por. np. x„p^ówno 7 P> J^ak 1 z «^raw3?^^A_zatem.pre_SupQ^cjamJ^ex^nLycznymi biegnie, x_n widzi y_a, x_n pożyczył ya z_a, x_n wymienił y_a z t, na k_a. O struktur/i|

O

tematyczno-rematycznej zdania minimalnego można mówić pod warunkiem, żiB*²) ^b'^{wa uc}i^eszy*^{a s}<ę, że jej brat wrócił z zostanie ono użyte w danym czasie przez nadawcę w określonym odniesieniu (■ ^zc*^arba 013) - (115):

wojska.

a więc że służy przekazaniu odbiorcy określonej informacji. Struktura ta zale/tBr¹^ ^^{wa ma brata}\

(a) od liczby znaczących jednostek leksykalnych użytych w zdaniu - jej stopien    ^{Brat    wrbc}‘* ^z wojska,

złożoności (wewnętrznego zhierarchizowania) zwiększa się wraz ze wzrostem    ®^rat    b^ ^{w w}°j^sku.

liczby jednostek, (b) od struktury linearnej i prozodycznej zdania. Na przykład I Propozycje semantyczne mogą stanowić konsekwencję użycia w zdaniu w konstytuowanym przez predykat podrapał zdaniu minimalnym o struktur/, F^lonych jednostek leksykalnych w pozycji me objętej zasięgiem negacji; tego syntaktycznej odpowiadającej schematowi x_n podrapał y_a w z_a każdy z czterech |^⁷ai^u presupozycje określa się dość często mianem^pre^upo^jiJęksyMlnjęhl składników może zostać wyróżniony linearnie. W związku z tym zdaniu takiemiiB' ⁿP'

- w zależności od jego sposobu użycia - przysługuje jedno z czterech^¹⁶).^Piotr próbował wyjąć korek z butelki, możliwych rozczłonkowań tematyczno-rematycznych (podział na dictum vyn ikający ze zdania

tematyczne i remat sygnalizowany jest za pomocą symboli DT i R); por. np    Piotrowi udało się wyjąć korek z butelki.

(104) Kot podrapał chłopca (DT) w policzek (R).

(105) Kot podrapał w policzek (DT) chłopca (R).

(106)    Kot chłopca w policzek (DT) podrapał (R).

(107)    Chłopca w policzek podrapał (DT) kot (R).    ... —--->.

3. Spośród różnych sposobów rozumienia-pojęcia presupozycji rOzpowszcch nione są m.in. dwa następujące: (a) ^presupozycja jest sądem wynikającym lo gicznie z pewnego innego sądu, a więc sądem niezależnym od wiedzy użytku

Presupozycje semantyczne, które nie mają wyróżnionej cechy, a w związku tym stanowią konsekwencję jedynie określonego sposobu ukształtowania zda-|tlu (np. jego struktury linearnej), nazywane są presupozycjami zdaniowymi; por. Ift. sąd

¹ (118) Piotr zgubił zegarek, wnikający ze zdania (119) Piotr zgubił zegarek w pociągu.

44

45