Obraz (633)

3. Budowa zdania

3.3.3.1.    Spójniki współrzędne

Podział spójników współrzędnych według kryterium, jakim jest stosunek znaczeniowy między łączonymi wypowiedzeniami składowymi, przedstawimy przy omawianiu typów zdań (por. VI.3.4.1, a także IV.5.3.3). Natomiast podział spójników ze względu na usytuowanie w wypowiedzeniu złożonym przedstawiliśmy w punkcie IV.5.3.3.

3.3.3.2.    Spójniki podrzędne

Linearne usytuowanie spójników podrzędnych w strukturze wypowiedzenia złożonego omawiamy w punkcie IV.5.3.3.

3.3.3.3.    Zaimki w wypowiedzeniu złożonym

Zaimki mające wpływ na łączenie wypowiedzeń składowych występują w wypowiedzeniach złożonych podrzędnie.

Jeżeli — niezależnie od układu linearnego wypowiedzeń składowych — oba wypowiedzenia składowe (podrzędne obligatoryjnie, a nadrzędne fakultatywnie) otwierają ich składniki zaimkowe, to wypowiedzenie składowe podrzędne opisujemy jako zespolone zaimkowo, nazywając je wypowiedzeniem podrzędnym względnym. Wówczas też:

—    zaimek znajdujący się na początku wypowiedzenia podrzędnego nazywa się zaimkiem zespolenia,

—    zaimek, który może się znajdować na początku wypowiedzenia nadrzędnego, nazywa się odpowiednikiem zespolenia.

Oto przykłady takich wypowiedzeń:

Kto przyjdzie pierwszy, (ten) dostanie bilety.

Pracujmy (tak), jak nam polecono.

(Tę) powieść, którą kupiłeś, pożycz mi na tydzień.

(Dopóty) dzban wodę nosi, dopóki mu się ucho nie urwie.

Ilekroć poproszę o coś Janka, (tylekroć) odmówi.

Odpowiedniki zespolenia umieściliśmy w nawiasach, ponieważ nie muszą być składnikami tekstu; wystarczy, że z łatwością można tekst o nie uzupełnić.

467