Obraz (643)

3. Budowa zdania

kać, aby przedyskutować referat (cel), bośmy się do tego przyzwyczaili (przyczyna).

3.2.5. Przydawka

Przydawka — nazwa jednostki języka występującej przy rzeczowniku

jako jego podrzędnik:

—    wymagany (często także formalnie), jeżeli jest to uwarunkowane od-czasownikowym, rzadziej odprzymiotnikowym pochodzeniem lub tylko znaczeniem rzeczownika;

—    niewymagany, ale uzgadniany, jeżeli jest formą przymiotnika lub formą, która odmienia się jak przymiotnik;

—    niewymagany i nieuzgadniany, jeżeli odnosi się do okoliczności.

Na przykład formy przydawkowe wymagane występują w zdaniach (w nawiasie podano wartość przypadka):

Szykowanie się (kogo? czego? na kogo? na co?—jakie?) Marysi (d.) na (b.) zabawę (b.) trwało długo.

Uznawano zależność (od kogo? od czego?—jaką?) od (d.) mocarstwa (d.).

Widziałem matkę (czyją?) Janka (d.).

Niewymagane, ale uzgadniające się z formą rzeczownika nadrzędnego, formy przydawkowe występują w zdaniach (w nawiasach podano wszystkie wartości podlegające uzgodnieniu):

B. l.p. ż. jaką? B. l.p. ż. i    II-1

Kupiłam ładną sukienkę uszytą w fabryce.

Natomiast w zdaniu:

kiedy? jakie?

i ; i

Wychodzenie rano odbywało się błyskawicznie.

Występuje forma przydawkowa, która nie jest wymagana i nie uzgadnia się.

Składnik rano można interpretować jako podrzędnik formy wychodzenie, przy założeniu, że ciąg dalszy tekstu ma postać typu:

Natomiast wychodzenie po południu ciągnęło się w nieskończoność.

Podział przydawek w opisie tradycyjnym przypomina podział zaimków. Także tu bowiem proponuje się nakładanie podziału według kryterium formalnego na podział według znaczenia.

457