P1120494 resize

MM DYHKUNJK I RUJMIK1

KwwUi MpAIcmnolcl -auIoUomi i oryniaklom. w której wypowiadałem ₍u poprzednio na lamach „Archeologii Polaki", ayakuje tai oatutnio nowo finpokty. Będzie więc na mlsjscu do niej powrócić szczególnie, li U. Oavola aarsuoa plzząc,. mu te iłowa niekonsekwencje w przyjmowaniu r. Jodnoj atrony tradycji muatlerskkj w kzeloiifiiii', a i drugiej atrony współczesności aaelatlanu I oryniaku¹¹. Jak pod. kreśliliśmy wylej. B. Guyeln odrzuca całkowicie możliwość aynchronluojl tych dwu kultur.

Daty radiowęglowe dla oryniaku grupują alg w odcinku nloco mlodaiym nli daty dla aaeioUonu (Jaaklnla Pod hradam — SI 300 lat p.n.o., IslóllóakO poi. górny — BN* Ul p.n.e.**, Włllondor! II poi I — ok. 30 000 lat p.n.o.” I In.). Mamy Judnnk dano itralygraAcano, któro umloirriają niektóro stanowiska oryniackie na dolnoj granicy tnMikowego Wurmu (np. dolny poz. groty laUlłtUkd, oddalelony od poiło-mu górnego wahnięciem chłodnym. Identyfikowanym s fasą Tokod**). Decydując* znaczenie «ilu uz talon ta lynclironlzneji iialotlanu I oryniaku mają Jednak Importy międtyprzemyałowe Do znanych Jui poprzednio** Importów lliclowatych grotów aarlerkich (wykonanych i typowego dla tej kultury porfiru folaytowego bukowa-górskiego), znanych z Barca I obiekt 3. naloty dołączyć Joazcze oku z znimy z oryniackiego stunowiaka Kechnoc I oraz 8vetia IV (wszystkie wymienione atanowliki znajdują się na wschodniej Słowacji w dolinie łlornadu)**. Liściowa te groty znnlo-zione we wspomnianych stanowiskach oryniackich posiadają obróbką typową dla grotów mai ach Ich 1 są wykonane z Importowanego surowca. Naloty podkreślić, it surowiec ten nie Jasi znany w postaci rdzeni lub odlupków, w przedwicóstwlo do surowca Importowanego np z Polski południowej (krzemień śwleelechowakl biało nakrapiany), który był obrabiany na stanowiskach wschód niosło wack Ich (ICechncc, Barca l"). Importy u są decydującym dowodem współczesności azeletienu i oryniaku.

Natomiast powainc zastrzeżeniu budzi pogląd B. Oavali, który stara alą wykn-*at. ze tradycja mustierskla w inwentarzach szelocklch muszą dowodzić wspólczes-noócl azeletienu z musterlonem I Jago zaniku przad pojawianiem alą oryniaku. Problem ten ma zresztą szarsze znaczenie metodologiczna. Należy bowiem wyminie rozgraniczyć tradycje kulturowe (formy przeiytkowoj, których sekwencją możemy prześledzić między musterlonem I szalet Urn em (choćby w wypadku cytowanych przez 1- Vórteee znalezisk za schronisk Balia I Kecskesgalya**), od Importów bądących dowodem bilateralnych kontaktów wzajemnych pomiędzy współczesnymi sobie grupami ludzkimi**. Zacieranie tych ród nic prowadzić bądzlo do powrotu na pozycję schematycznego c-walucjonlzmu, przyjmującego Jednolity, powszechny rozwój stadlal-

'■ O a v a I a, Scclclicn-tku. ., s. 10.

” Kreizol, Vór te a, op. dl, s. 125.

" K V Bloch, Euolutlon of the PaluaolUhic in Central and liaaturn Europo, „Curroni Anthropołogy", i. o: 1000, s. 350.

** K r e t z o I, V ó r t es, loe. cif.

** I- li ii n a m t. Ilarca bot Kollcu, paldolltloche Pundotalla, I3rnlislitvn 1008, i. 142,

ryc. 81: 5.

■ Materiały udostępnione mi łaskawie przez dr. L Bónesza w Nitrze.

" J. K Kozłowski, The Ortgln of Lit hic Raw Materiału Utod In tha Pa-laeoltthic of tha Car/tathian Countrtaa (w drukul.

^m l. Vór t es. A* Otkókor to a* atmenuli kilkor cmU-kat Magyarorouagon, Bu-dapaat 199$, a. 130-132.

” Por w tej sprawie uwagi podpisanego pt O generle podoławowgch komplek-oów kulturowych górnego paleolitu, „III Sympozjum 1'uleolltyczne", z. I; 1001.

9. 44-99.

ny kultury w puluollule, Podkreślił wreszcie należy, ta górnopaleotltyczny eherak-lar zespołów stelecklch podkreślała nla tylko dana typolnBlc7.no-Atutystyczne, ala takia Inna przaslankl (np. akaploataeja górnicza barwników mineralnych w Uala-ton-Lovaa**, wyroby kotełana, bardzo wyspecjalizowana, znana z tafto atanowtaka, i Inna takty").

Naloty wląc, naitym zdanlam, oczekiwać dalszych znalezisk, która pozwolą wy -jainlć pozycją chronoloslczno-kulturową lliclowatych ostrzy w palaoltcta Serbii. W chwili obacna) wyciszanie szerokich wniosków na podstawia znalezisk, bardzo Interesujących I watnych. lecz nielicznych I precyzyjnie nla datowanych, wydaje alą przedwczesne.

Janusz K. Kozłowski

Z PROBI.KMATYKI CHRONOLOGII SCHYŁKU EPOKI BRĄZU W POLSCE PÓŁNOCNO - ZACHO DNI EJ

Uwaftl poniższe potwlącone są chronoloftil schyłku apokl brązu w Polsce północno-zachodniej. Zawierają spostrzeżeniu Jakie nasunąly sią w trakcie analizy ty-pologlctno-chronologlczna) materiałów z kurhanu kultury łużyckie) w Skronlu, pow. Kołobrzeg¹. Trudnoicl w ustalaniu ram chronologicznych badanego zespołu grobowego, wynikające z braku precyzji w datowaniu wląkszoici ujawnionych ozdób metalowych. skłoniły autora nlnlajszych uwag do zainteresowania alą problemem chronologii kultury lutyckle) na Pomorzu. Rozwalania poniższe nawiązują także do prac omawiających Interesujący nas problem w odniesieniu do różnych regionów w Polsce, zwłaszcza ze i do rozprawy Z. Bukowskiego*, ujmująca) to zagadnienie najobszerniej.

Bndnnlii nud poruszonym tu zagadnieniem są, wobec złożoności sama) problematyki, szczególnie trudne. Tym toż częściowo tłumaczyć należy znaczne zaniedbania nu tym odcinku badawczym. Do nledawnu w polskiej literaturze przedmiotu przyjmowano, że obowiązujący dla ziem Polski schemat chronologiczny, wypracowany na podslawlo podziału I datowania wg O. Montollusa, a więc faktycznie mający zastosowanie dla strefy północne), Jest dla obszaru culego kraju dostatecznie procyzyjny. Pogląd ton mu do dniu dzisiejszego Jeszcze wielu zwolenników, mimo Iż notowanu po wojnie Intensyfikacja badufl terenowych spowodowała ilościowy

so o. Mus z nr os, L. V 6 r t o s, A Palni Mino /ram Ilia Karty Uppar PalaeoiUhtc Ąpa nenr f.ouas, „Autu Archucologlcu Acud. Sulonllnrum llungurtcno", t. S: 11)113, s. 1-34.

ti M.ln. występowanie wyspecjalizowanych pracowni (por. .1. K Kozłowski, Zayadnienle pómopaleolllycżnych pracowni krzem(snlarskIch, „Prace Archeologiczne". t. 8: 1000, s. 7-22).

1 Uwagi te pomyślane są Jako etap wstępny do planowanych studiów nad klasyfikacją chronologlczno-typologlczną ozdób brązowych z terenów Pomorza. Zawierają też spostrzeżenia, Jakie nusunęly się nam w trukcle opracowania materiałów z kurhanu kultury łużyckie) w Skronlu, pow. Kołobrzeg. Por. J. Ostoja-£;agdraki, Kurhan kultury łużyckiej na stanowisku 2 w Skronlu, pow, Kolobrzep, „Sprawozdania Archeologiczne", t. 22: 1070, s. 317 nn.

• Z. Bukowski, Studia mul południowym I południowo-wschodnim pograniczom kultury łużyckiej, Wrocław Warszawa Kraków lOBtt, zwluszczu rozdz. II, s. 2(1 nn.