p157 Chądzyński Region i jego rozwój 07

•    po drugie, właściwą mu logikę organizacyjną, która umożliwia obieg wiedzy, w tym milczącej (connaissances tacites)⁴⁷³, poprzez sieci społeczne, instytucjonalne i różne formy mobilności społecznej i zawodowej;

•    i w końcu po trzecie, dynamikę uczenia się, przejawiającą się w zdolności i chęci wszystkich aktorów, stanowiących integralną część środowiska innowacyjnego, do szybkich zmian, reagowania na zmieniające się warunki i właściwego dostosowywania się do nich.

Jak twierdzi R. Florida, w obliczu globalizacji lokalne terytoria (regiony) stają się j„.) miejscem, w którym skupia się wytwarzanie oraz pozyskiwanie wiedzy i umiejętno-§ci w nowej gospodarce światowej", w związku z czym „muszą się uczyć, przyciągając a następnie organizując zasoby niezbędne dla swej konkurencyjności"^m. W ten sposób stają się „terytoriami/regionami uczącymi się” (leaming region)*¹⁵, które zapewniają sobie trwałą przewagę poprzez tworzenie wiedzy i ciągłe ulepszanie wypracowanych już rozwiązań⁴⁷⁶.

4.2. Sieciowy paradygmat rozwoju

Jak już wcześniej wspomniano warunkiem powstania, sprawnego działania i dalszego rozwoju środowiska innowacyjnego jest również, a może przede wszystkim, obecność na danym terytorium sieci kooperujących ze sobą przedsiębiorstw produkcyjnych. Kluczem do sukcesu jest w tym przypadku współpraca oparta na kontakcie osobistym (face-to-face contact) partnerów biznesowych. „Według wielu ekonomistów

⁴⁷⁷ 1. Pietrzyk, Polityka regionalna..., s. 49.

⁴⁷⁵ Autorem koncepcji „wiedzy milczącej" był M. Polanyi, który wychodził z założenia, że J.J wiemy dużo więcej nii potrafimy powiedzieć". W przypadku innowacyjnego środowiska przedsiębiorczości, chodzi o tę część informacji dostępnych na określonym obszarze, która nie podlega mechanizmom rynkowym, ponieważ nie jest ona w żaden sposób skodyfikowana, a „krąży" po danym obszarze w efekcie dotychczasowych wspólnych doświadczeń historycznych, kulturowych i społecznych.

⁴¹⁴ R. Florida, Toward the Leaming Region, Futures, vol. 27, nr 5,1995, cyt. za 0. Torres, Lokalna globalizacja..., s. 37.

⁴⁵⁵ Pierwszym, który przedstawił kryteria jakie powinien spełniać „region uczący się* był amerykański socjolog Richard Florida. Wedhig P. Ache, terytorium uczące się składa się ze ściśle ze sobą powiązanych aktorów uczestniczących w elastycznie zarządzanych strukturach, w których sieć nie ogranicza się wyłącznie do aktorów gospodarczych, ale zawiera w sobie również aktorów społecznych, politycznych i instytucjonalnych, oraz gdzie przekaz i wymiana informacji jest zjawiskiem częstym, a nie jedynie okazjonalnym. Region charakteryzujący się wloma z tych elementów powinien nieustannie się uczyć, oraz doskonalić i rozwijać, nawet jeśli przyjdzie mu aawić czoło nieznanym dotychczas wyznaniom". P. Ache, .Vision and creatwity - challenge for city regious", _m futures, nr 32,2000, cyt. za Torres, Lokalna globalizacja..., s. 38.

Taki sposób kreowania przewagi konkurencyjnej określany jest czasami zasadą wytwarzania i ciągłego zdobywania wiedzy. Zob. D. Mail lat, L. Kebir, „Leaming region" et systbmes territoriawc de production, Revue dlćonornie Rćgionale et Urbaine, nr 3,1999.