przedsiebiorczosc4

9. fiwtsłwo w goapoOmt* rynkowe)

pojawienia się wnet sUtiktunUnych w gospodarce, na przykład: ^J**"™*' miernych ubezpieczeń społecznych, niska wydajność pracy, wykoizysiywi-nic prze. przedsiębiorstwu swoich zasobów na nieopłacalną produkcję i inne. Mogą one wystąpić w okresie istotnych reform ekonomicznych. Po 1989 roku. gdy Polska weszła na drogę budowy gospodarki rynkowej, państwo musiało zlikwidować nierówność traktowania różnych podmiotów gospodarczych (sektor prywatny do 1989 r. byl wyraźnie upośledzony w stosunku do państwowego), sprywatyzować banki i przedsiębiorstwa państwowe.

I funkcja stabilizacyjna

Funkcja stabilizacyjna państwa polega na łagodzeniu skutków trudności pojawiających się okresowo w gospodarce. Szczególnie po kryzysie lat trzydziestych w wielu krajach zaczęto dostrzegać potrzebę regulacji koniunktury prze/ państwo. Efekty długofalowe można osiągnąć, rozwijając szkolnictwo (wzrost gospodarczy przez podniesienie kwalifikacji pracowników), promując rozwój nauki i techniki (wzrost gospodarczy dzięki nowoczesnym technologiom), tworząc dogodne warunki finansowania działalności gospodarczej (stabilne i niewysokie podatki, niskie stopy oprocentowania kredytów). Krótkookresowe skutki daje zwykle regulacja popytu przez państwo, na przykład przez zwiększenie podaży pieniądza lub podniesienie wydatków państwa.

| funkcja

| redystrybucyjna

Funkcja redystrybucyjna państwa polega na złagodzeniu nierówności społecznych wynikających z regulowanych przez rynek proporcji podhalu dochodu. Funkcja ta przejawia się w ustaleniu wysokości płacy minimal-ncj. rodzaju i wysokości podatków, a także w regulacji cen (np. czynsze) czy udostępnianiu dóbr bezpłatnych (oświata, opieka lekarska). W *v padku wypełniania funkcji redystrybucyjnej może się pojawić sprzeczność między zasadą sprawiedliwości społecznej a efektywnością ekonomiczną Za przykład może posłużyć problem czynszów mieszkaniowych. Phństwn, ustalając maksymalną wysokość opłat, chroni najbiedniejszych mieszkań-c«łw. jednak uniemożliwia tym samym właścicielom budynków uzyskanie odpowiednich funduszy na remonty i modernizację. Poza tym tego rodzą-ju udogodnienia dotyczą nie tylko najbiedniejszych. Z bezpłatnej nauki niskich opłat czynszowych, opieki lekarskiej korzystają również osoby o wysokich dochodach. Państwo szczególnie zaangażowane w redystrybucję dóbr nazywane jest „państwem opiekuńczym”. Jego funkcjonowanie wymaga poważnych wydatków budżetowych. Środki finansowe na bezpłatną oświatę, służbę zdrowia pochodzą głównie z podatków progresywnych, które wzrastają wraz z dochodami podatników. W len sposób owb* bogate „opłacają” naukę i koszty leczenia najuboższych.

instytucjo państwa wywlera-łąca wpływ nażycie gospodarcze

Formy interwencjonizmu państwowego w gospodarce rynkowej i lego skuto Aktywne uczestnictwo państwa w życiu gospodarczym określa « mianem Interwencjonizmu państwowego. Współczesne państwo dysponuje licznymi możliwościami interwencjonizmu. W Polsce wpływ nap> spodarkę leży w kompetencjach sejmu i senatu (uchwalanie ustawy dżetowej, ustanawianie podatków, stanowienie prawa gospodarczego

powołanie 2/3 składu Rady Polityki Pieniężnej, powoływanie przez sejnt. na wniosek prezydenta, prezesa Narodowego Banku Polskiego). Prezydent podpisuje budżet oraz inno ustawy gospodarcze. powołuje 1/3 składu Rady Polityki Pieniężnej, przedstawia kandydata na prezesa Narodowego Banku Polskiego. Rada Ministrów opracowuje projekt ustawy budżetowej (wyłączna inicjatywa ustawodawcza), realizuje budżet, przedstawili sejmowi sprawozdanie dotyczące zadłużenia państwa. Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo emisji pieniądza oraz kreowania i realizowania polityki pieniężnej. Rada Polityki Pieniężnej ustala coroczne założenia polityki monetarnej. Najwyższa Izba Kontroli nadzoruje między innymi gospodarność organów administracji państwo-wej i samorządowej. Narodowego Banku|

Sejm kontroluje dr.talolność trądu mtędiy Innymi w dr* dżinie gtnpodorctoj. Jedni) / lomt kontroli jot tak rwane absolutorium, czyli zatwierdzenie działalności finan sowo) rządu za okres minionego roku Nwudarlmr absolutorium może pociągną/ za sobą dymisją całego gabinetu lub odpowiedzialnych ministrów Sejm może również przyjąć wotum niculnośt I wobec całego rządu lub poszczególnych ministrów, co w konsekwencji pro wadzi do ich dymisji Inną formą kontroli działalności rządu są zapytania (interpelacje) poselskie Siedziba polskiego Sejmu mieści się przy ulicy Wiejskiej w Warszawie

Polskiego, a także podmiotów gospodarczych wykonujących zlecenia państwowe oraz wywiązujących się ze zobowiązań finansowych wobec państwa.

Do najczęściej stosowanych form interwencjonizmu zalicza się inwc- I lormy tntnwen-stycjc państwowe, dotacje, regulację cen, protekcjonizm, politykę pic- I cjonlzmu niężną (monetarną) i politykę fiskalną.

Inwestycje państwowe to podejmowanie przez państwo pewnych I Inwestycje działań gospodarczych mających na celu pobudzenie koniunktury I państwowo i zmniejszenie bezrobocia, na przykład przez organizowanie robót publicznych. rozbudowę infrastruktury (budowa autostrad).

Dotacje (subwencje), czyli wypłacane przez rząd środki finansowe I dotacje dla firm i osób prawnych, dotyczą przede wszystkim nierentownych przedsiębiorstw lub całych gałęzi przemysłu, produkcji rolnej oraz eksporterów. Stosowanie dotacji jest jednak sprzeczne z zasadą konkurencji (uprzywilejowaną pozycję uzyskuje przedsiębiorstwo dotowane przez państwo), a także nadmiernie obciąża budżet (dotacje są przyznawane kosztem innych wydatków budżetowych). W niektórych wypadkach państwo może znacjonalizować (upaństwowić) przedsiębiorstwo, przejmując cały ciężar związany z jego utrzymaniem.

Regulacja cen bywa stosowana na przykład w celu ustalenia cen mini- I regulacja cen malnych skupu płodów rolnych, co pozwala na utrzymanie konkurencyjności produkcji krajowej i stabilizuje dochody gospodarstw rolnych.

Protekcjonizm państwa polega na ochronie rynku krajowego przed l protekcjonizm konkurencją zagraniczną. Cel ten osiąga się przez ograniczenie importu oraz pobudzenie eksportu towarów i usług. Podstawowymi narzędziami protekcjonizmu są cła ochronne na określone produkty, ograniczenia tło-

133