P3190285

ROZDZIAŁ I

KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSADNICTWA MIEJSKIEGO DO POCZĄTKÓW W. XIII

Siady osadnictwa | okresu późnego paleolitu i neolitu odnajdywane na ziemiach polskich w czasie badaii archeologicznych, są niewystarczające do szczegółowej analizy układów przestrzennych powstających wówczas skupień osadniczych. Można jednak stwierdzić, że osadnictwo to już w_pkręsie neolitu osiąga poważne rozmiary i cechuje je wysoki poziom kultury_materialnej. Dowodem tego może być rozległa osada związana z zachowaną do dziś szybową kopalnią krzemienia w Krzemionkach Opatowskich /pow. opatowski/, *pochodzącą z około 2000 r. p. n. e. , będącą jednym z najciekawszych zabytków starożytnego górnictwa*. Znajdo -wane w różnych częściach Europy wyroby z krzemienia pochodzącego z tych ko -palni świadczą o rozległej wymianie towarowej.

W okresie środkowym brązu /1300-1100 r. p. n. e./kształtuje się na ziemiach dzisiejszej Polski grupa kulturowa zwana łużycką/od najstarszych cmentarzysk znalezionych na Łużycach/, która wydzieliła się w tym czasie ze wspólnoty bał | to-słowiańskiej. Uznana została ona dziś powszechnie za kulturę ludności prasłowiańskiej, na co wskazują ślady nieprzerwanej łączności kulturowej i osadniczej ciągnące się od tych czasów aż do okresu wczesnego średniowiecza.

Okres trwania kultury łużyckiej na ziemiach polskich datowany jest na podsta -wie znalezisk archeologicznych na lata 1300 do 400 p.n. e. , przy czym szczytowy okres jej rozwoju przypada na VII-V w. p. n. e. Z kulturą łużycką wiąże się jed -no z najsłynniejszych odkryć archeologicznych w Polsce w okresie przed drugą wojną światową - osadą bagienna w Biskupinie^szczegółowo badana w latach 1934 -1939 i 1946-1957. Osada ta zbudowana została w połowie pierwszego tysiącle cia p. n. e. i funkcjonowała przez 100-120 lat /od około 550 do 400 r. p. n. e. /, jako jedna z trzech obronnych osad zgrupowanych wokół pasma jezior wzdłuż rzecz -ki Gąsawki, dopływu Noteci /Sobiejuchy - 650-550 r. p.n. e. i Izdebno -    550 -

400 p. n. e. /.

Osada w Biskupinie /ryc. 1-2/ wzniesiona została na płaskiej wyspie pr_z_v brze -gu jeziora /obecnie półwysep/, zajmując jej cały obszar /około 2 ha/. Z zew -nątrz otoczona była częstokołem-falochronem, zbudowanym z kilkunastu tysięcy pni drzewnych wbitych ukośnie w dno jeziora,* oraz wałem obronnym wysokości 6 m i szerokości 3 m, zbudowanym z drewnianych skrzyń wypełnionych ziemią. Od strony wewnętrznej wału osiedle obiegała drogą, a od strony południowo-za -chodniej znajdowała się bramą prowadząca na most łączący osiedle z brzegiem jeziora. W osiedlu znajdowało się ponad 100 jednakowych domów /8 x 9 m/usta-wionych szeregowo wzdłuż ulic przebiegających równolegle w poprzek osiedla.To niezwykle regularne osiedle zbudowane zostało niewątpliwie od jednego rzutu w przeciągu krótkiego okresu czasu przy użyciu około 8000 m^ drewna! Zamieszkałe było przez około 1200-1500 mieszkańców żyjących w spóląocie rodzinnej i trudniących się głównie hodowlą zwierząt i uprawą rpli, Rzemiosło /wyroby z brązu, ceramika/ związane było przede wszystkim z zaspokojeniem własnych po

Jf