3784493690

Rozdział 1. Kształtowanie się socjalnej...

J. Piotrowskiego zabezpieczenie społeczne to „całokształt środków i działania instytucji publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się zabezpieczyć swych obywateli przed niezawinionym przez nich niedostatkiem, przed groźbą niemożności zaspokojenia podstawowych, społecznie uznanych za ważne, potrzeb”¹³. Przez zabezpieczenie społeczne państwo ma zapewnić warunki egzystencji wszystkim tym, którzy ze względów od siebie niezależnych nie mogą utrzymać się z własnej pracy. Przeszkodami uniemożliwiającymi samodzielne utrzymanie może być wiek, niepełnosprawność, choroba, wypadek, bezrobocie i wiele innych. Głównym wykonawcą tej idei jest państwo, niemniej odwołuje się ona do solidarności społecznej, zobowiązując członków społeczeństwa do ponoszenia odpowiedzialności za jednostki, które nie są samowystarczalne. Niemniej państwo nie może wpływać destrukcyjnie na aktywność i przezorność jednostek oraz na równowagę między sferą ekonomiczną i społeczną¹⁴. Według M. Andrzejewskiego zabezpieczenie społeczne to ogół świadczeń (wypłacanych na podstawie roszczenia) o charakterze ubezpieczeniowym i zaopatrzeniowym oraz świadczenia udzielane w ramach pomocy społecznej¹⁵.

W literaturze zgodnie wyróżnia się trzy metody (techniki) zabezpieczenia społecznego: ubezpieczeniową, zaopatrzeniową i pomocową (opiekuńczą)¹⁶.

¹³    J. Piotrowski, Zabezpieczenie społeczne - problematyka i metody, Warszawa 1966,

s. 28.

¹⁴    Z. Pisz, Uwagi ogólne na temat zabezpieczenia społecznego (w:) Z. Pisz (red.), Zabezpieczenie społeczne, Wrocław 1998, s. 16.

¹⁵    M. Andrzejewski, Ochrona praw dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej (dziecko - rodzina - państwo), Kraków 2003, s. 114.

¹⁶    Zob. J. Jończyk, Prawo zabezpieczenia społecznego, Kraków 2006, s. 57-60; W. Muszalski, Prawo socjalne, Warszawa 2007, s. 96; A. Żukiewicz, Prawo socjalne w systemie prawa stanowionego - przykład polski, Pol. Społ. 2003, nr 2, s. 8. S. Nitecki oprócz ubezpieczeń społecznych, zaopatrzenia społecznego i pomocy społecznej wyodrębnia jeszcze w systemie zabezpieczenia społecznego wsparcie społeczne. Składają się na nie świadczenia państwowe zaspokajające określone potrzeby oraz świadczenia adresowane do osób znajdujących się w określonej sytuacji. Wsparcie społeczne autor sytuuje po zaopatrzeniu, a przed pomocą społeczną, jako formę przejściową między tymi elementami zabezpieczenia społecznego. Formami wsparcia społecznego są świadczenia zaspokajające określone potrzeby (dodatek mieszkaniowy), świadczenia uzasadnione określoną sytuacją faktyczną (bezrobocie), świadczenia dla rodzin wychowujących dzieci (świadczenia rodzinne). Pomoc w ramach wsparcia społecznego przysługuje z racji spełnienia przesłanek normatywnych i jest niezależna od aktywności zmierzającej do poprawy warunków życiowych. Oznacza to, że celem wykorzystywanej metody opiekuńczej nie jest

20