Rodzinę tworzą osoby pozostające ze sobą w stosunkach rodzinnoprawnych.
Małżeństwo
Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy nie zawiera definicji małżeństwa, pojęcie to możemy wyprowadzić na podstawie przepisów KRiO. W sensie prawnym małżeństwo jest to trwały, choć podlegający rozwiązaniu wzajemny stosunek prawny łączący kobietę i mężczyznę, powstały w wyniku zgodnych i równoczesnych oświadczeń woli obu stron o wstąpieniu w związek małżeński, złożonych osobiście w przewidzianym trybie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub inną upoważnioną przez prawo osobą.
Obowiązujące prawo dopuszcza 2 formy zawarcia małżeństwa:
1. formę cywilną (art. 1 § 1 KRiO)
2. formę konkordatową, wyznaniową (art. 1 §2 KRiO)
Przesłanki materiałno - prawne zawarcia małżeństwa w formie cywilnej:
<=> odmienność płci nupturientów
<=> jednoczesna obecność nupturientów przy składaniu oświadczeń woli o wstąpieniu w związek małżeński (art. 6 KRiO pozwala na to, że z ważnych powodów za zezwoleniem sądu na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i powinno wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte)
& zgodność oświadczeń woli nupturientów o wstąpieniu w związek małżeński
O odebranie oświadczenia przez kompetentną osobę; na terytorium Polski tą osoba jest kierownik urzędu stanu cywilnego. Obywatele polscy przebywający za granicą mogą zawrzeć związek małżeński przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula. Niezachowanie którejkolwiek z w/w przesłanek powoduje, że małżeństwo nie zostaje zawarte (tzw. małżeństwo nieistniejące).
Zawarcie małżeństwa konkordatowego - stosunek małżeństwa podlegający prawu polskiemu może powstać na skutek złożonego stanu faktycznego, który obejmuje 3 elementy:
1. zawarcie przez kobietę i mężczyznę związku małżeńskiego podlegającego prawu wewnętrznemu kościoła lub innego związku wyznaniowego
2. oświadczenie nukturientów w obecności duchownego chęci jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu
3. sporządzenie aktu małżeństwa przez kierownika stanu cywilnego na podstawie dokumentów, które duchowny ma obowiązek przekazać do urzędu stanu cywilnego w ciągu 5 dni. Jest to zaświadczenie stwierdzające złożenie w obecności duchownego zgodnych oświadczeń wyrażających wolę zwarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu.
Jeżeli zabraknie którejkolwiek z w/w przesłanek to małżeństwo nie istnieje.
Przesłanki formalno - porządkowe zawarcia małżeństwa (ich niezachowanie nie wywiera negatywnego wpływu na zawarcie małżeństwa):
1. dla formy cywilnej:
a) obowiązek złożenia lub przedstawienia przez przyszłych małżonków odpowiednich dokumentów stwierdzających tożsamość, odpis skróconego aktu urodzenia, pisemnego zapewnienia o braku przeszkód małżeńskich, ewentualnie dowód ustania lub unieważnienia poprzedniego związku małżeństwa
b) małżeństwo przed kierownikiem USC nie może być zawarte przed upływem 1 miesiąca od dnia, kiedy osoby, które zamierzają je zawrzeć złożyły kierownikowi tego urzędu zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, jednakże kierownik USC może zezwolić na zawarcie małżeństwa przed upływem tego terminu, jeżeli przemawiają za tym ważne względy
c) małżeństwo może zostać zawarte w dowolnym USC; z ważnych przyczyn kierownik USC może przyjąć oświadczenia woli o wstąpieniu w związek małżeński poza lokalem USC