ScanImage044

92

W domu i zagrodzie toczyło się życie rodziny zachodniofińskiej - sińców, dorosłych, dzieci i zapewne, podobnie jak w całej ówczesnej Europ,, niewolnych sług. Regułą była samowystarczalność rodzinnego gospodarstw nawet wtedy, gdy niektórzy członkowie rodziny zaangażowani byli w hand' wymienny z obcymi. Aż do X wieku w każdym gospodarstwie, a napeuu, \y obrębie wspólnoty terytorialnej, lepiono naczynia gliniane tradycyjc. w ręku bez pomocy koła garncarskiego, według własnych umiejętności i kot cepcji. Stąd przy zachowywaniu pewnych zwyczajowych form w zakrefc kształtu naczynia czy jego zdobnictwa, panowała ogromna dowolność po; względem wielkości, proporcji czy kompozycji ornamentyki.

Garnki lepiono na drewnianej podkładce wysypanej tłuczniem kamice nym, nakładając kolejne, wałkowate pierścienie ze specjalnie przygotowane masy glinianej. Glinę schudzano dosypując do niej tłuczone kamienie i p;;. sek, co dawało naczyniom nierówną, chropowatą powierzchnię, a także odporność na ogień (L.P. Smirnova, 1976, s. 3). Najbardziej charakterystyczną cechą ceramiki zachodniofińskiej we wczesnym średniowieczu są odcisk tkanin na ich zewnętrznych powierzchniach i różnokierunkowe kreskowani' Formy naczyń są prostą kontynuacją lepionych na tych ziemiach od wczesnej epoki żelaza (R. Snore, 1935, ryc. 9, 4-5; M. Schmiedehelm, 1955 s. 170n, tabl. XVII, 1-10). Są to proste garnki o grubych ściankach, płas kich dnach, domieszce grubego tłucznia kamiennego w glinie (ryc. 37; Dzięki temu ich powierzchnie mimo wygładzania są nierówne, ze zgrubieniami w miejscach większych ziaren tłucznia. Z reguły są słabo wypalone zróżnicowane pod względem wielkości, grubości ścianek, stopnia wychylenia krawędzi czy umiejscowienia największej wydętości brzuśca. Bardzo często pod krawędzią umieszczano rząd drobnych otworków*, co podobno miało praktyczne znaczenie przy podwieszaniu naczynia nad paleniskicc (H. Moora, 1955, s. 61). Charakterystyczne jest także zdobienie powierzcht: naczynia krótkimi kreseczkami w układzie imitującym fakturę tkaniny (M. Schmiedehelm, 1959, s. 163). Jednakże najbardziej typowe dla Finów Zachodnich w^re wczesnym średniowieczu są proste, niezdobione, o słabo zagładzanych powierzchniach garnki (S.A. Tarakanova, 1950, s. 52c ryc. 25, 1; J. Stankiević, 1950, ryc. 4:1, 3, 6; 1951, ryc. 38:4-7).

Oprócz garnków kuchennych Finowie robili eleganckie misy o półkulis-tych, niewyodrębnionych dnach i gładzonej starannie, lśniącej powierzchni (ryc. 37, 5). Misy zdobiono drobnymi dołkami ułożonymi w różne, geometryczne wzory w miejscu największej wydętości brzuśca lub pod krawędzi* (H. Moora, 1938, s. 559, ryc. 80, 1 -2; A. Vassar, 1939, ryc. 30, 57; M. Schmiedehelm, 1939, ryc. 82-85; O. Saadre, 1953, ryc. 6, 4).

Naczynia gliniane, robione przez Finów Zachodnich w ciągu V1-V1II v. nic wykazują radykalnych zmian ani w zakresie formy, ani zdobnictwa. We wszystkich zachodniofińskich prowincjach kulturowych obserwuje się z*' chowanie tradycji sięgającej okresu rozwoju kultur diakowskiej i późnoka*' gopolskiej. Najdłużej tradycja ta przetrwała u Finów Zachodnich ze stref?

Ryc. 37. Ryuge, Estonia, Naczynia gliniane i szydło kościane (M. Schmiedehelm, 1959).