ScannedImage 56

Nadszedł wreszcie cza3, kiedy kalif zapragnął pozbyć się tej perskiej opieki. Szyiccy Barmakidzi stali się zbyt potężni dla stanowczego Haruna (786-809), a na jego kalifijskim firmamencie nie mogło być dwóch słońc. Najpierw został zabity w r. 803 trzydziestosiedmioletni Galar. Głowę jego wbito na pal na jednym z mostów Bagdadu, a zaś części tułowia na dwóch innych mostach ⁴⁴. Powodem tej kary, podawanym zwykle przez historyków, był jakoby fakt, że kalif pozwolił mu, jako dobremu towarzyszowi, zawrzeć fikcyjne małżeństwo z jego ulubioną siostrą, aKAbbasą. Później jednak wykrył podczas świętej pielgrzymki, że urodziła ona w sekrecie syna, którego ukryła w Mekce⁴⁵. Sędziwy Jalija wraz ze swym znakomitym synem al-Fadlem oraz pozostałymi dwoma synami zostali pojmani i wtrąceni do więzienia. Zarówno Jałja, jak i al-Fadl zmarli w odosobnieniu. Cały majątek tej rodziny, który wynosił 30 C76 000 (dinarów) w gotówce, nie licząc majątków ziemskich, pałaców i mebli, został skonfiskowany⁴⁶. W ten sposób słynny dom założony przez Halida al-Barmaki upadł, aby się już nigdy nie odrodzić.

“ 'ląd, t. III, s. 28; at-Tabari, t. III, s. 680.

^4S Tamże, s. 676 n.; al-Mas'udi, t. VI, s. 387-394; i'ahri, s. 288. Por. tbn Halilun, t. III,

3. 223-224; Kitab al-'TJjun, część 3, s. 306-308.

« 'ląd, t. III, a. 28.

XXIV. ZŁOTY WIEK ABBASYDÓW

Al-'Abbas

1. As-Saffah (750)

ANTONI STRZELBICKI KPI. Z. W.

2.    Al-Mansur (754)

3.    Al-Mahdi (775)

4. Al-Hadi (785)

5. Ar-Raśld (786)

6. Al-Amin (809)    7. Al-Ma’muu (813)    8. Al-MiTtasim (833)

9. Al-Watią (842)

.10. Al-Mutawakkil (847)

Abbasydzka dynastia, podobnie jak inne w muzułmańskiej historii, swój najwspanialszy okres politycznego i intelektualnego rozwoju osiągnęła wkrótce po założeniu. Bagdadzki kalifat utworzony przez as-Saffaha i al-Mansura osiągnął swój szczytowy rozwój w okresie pomiędzy panowaniem trzeciego kalifa, al-Mahdiego, a dziewiątego kalifa, al-Wafciqa, zwłaszcza w czasach Haruna ar-Raśida i jego syna al-Ma’muna. Głównie dzięki tym dwom wybitnym kalifom dynastia abbasydzka zdobyła sobie legendarną popularność w ludowej wyobraźni i stała się najsławniejszą w historii islamu. Powiedzenie cytowane przez antologa at-Ta'alibiego ¹ (zm. 1038) o abbasydzkich kalifach, iż ..otwierającym¹¹ byl al-Mansur, „środkowym" al-Ma’mun, a „zamykającym" ai-Mmtadid (892-902), nie odbiega zatem daleko od historycznej prawdy. Po al-Watiqu państwo zaczyna wkraczać na drogę prowadzącą je ku upadkowi, aż za panowania kalifa al-Musta'sima, trzydziestego siódmego z tej linii, spotyka je ostateczna zagłada z rąk Mongołów w 1258 r. Pojęcie o najwyższym i najwspanialszym stopniu potęgi, chwały i postępu osiągniętym przez abbasydzki kalifat można uzyskać na podstawie dokładnego badania jego stosunków zagranicznych, studiowania życia dworskiego i arystokratycznego w jego stolicy, Bagdadzie, oraz przeglądu osiągnięć intelektualnych nie mających swych odpowiedników. Szczytowy okres tych osiągnięć przypada na patronat al-Ma’muna.

STOSUNKI Z FRANKAMI

IX w. otwierają dwa królewskie imiona o światowym znaczeniu: Karol Wielki na Zachodzie i Harun ar-Raśld na Wschodzie. Z tych dwóch Harun

245

1

Lata ’if al-Ma'arif, wyd. P. de Jong, Leyden 1867, s. 71.