skanowanie0046

W literaturze amerykańskiej dokonuje się jeszcze rozróżnienia między populacją będącą celem badania (target population) a populacją, do której badacz ma rzeczywiście dostęp (study population). Rozróżnienie to bierze się stąd, że nie zawsze istnieją rejestry (spisy) wszystkich jednostek zaklasyfikowanych do badanej populacji, co wpływa na to, że rzeczywisty dostęp obserwacyjny ma badacz do mniejszej populacji (study population) niż do tej, którą określił jako cel swojego badania (target population).

Poprawne określenie populacji powinno zawierać trzy cechy, nazywane w statystyce cechami stałymi:

1.    cechę rzeczową — wskazującą, kto lub co jest przedmiotem badania (indywidualni konsumenci, wyborcy itp.);

2.    cechę czasową — informującą, w jakim momencie interesuje badacza dana populacja (każda populacja ma bowiem charakter dynamiczny, a więc zmienia się w czasie, np. populacja studentów szkół wyższych Trójmiasta jest w 2002 r. różna od analogicznej populacji z 2000 r.);

3.    cechę przestrzenną — określającą zakres terytorialny (obszar geograficzny) i miejsca, w których są zlokalizowane jednostki tworzące badaną populację (np. mieszkańcy Gdyni, których opinie bada się przed wyborami samorządowymi, albo właściciele małych i średnich przedsiębiorstw zarejestrowanych na terenie województwa wielkopolskiego).

1.3. Sporządzenie operatu losowania

Operat losowania to kompletny wykaz jednostek badanej populacji, którym przydzielono odpowiednie symbole identyfikacyjne (najczęściej liczby) w celu dokonania wyboru próby.

Podstawową rolą operatu losowania jest zapewnienie dotarcia do każdej jednostki populacji i uniknięcie podwójnego badania niektórych jednostek (w przypadku badań pełnych) oraz umożliwienie każdej jednostce populacji dostania się do próby (w przypadku badań próbkowych).

Rejestry urzędowe jako operaty losowania

Rejestr terytorialny

| PESEL

REGON

operat losowania operat losowania operat losowania

Gospodarstw domowych Indywidualnych osób

Osób według płci, wieku

>. i Instytucji i przedsiębiorstw wg. form i własności, rodzajów działalności

1.4. Wybór techniki pobierania próby

Próba reprezentatywna oznacza, że jej struktura ze względu na badane cechy (zmienne) jest zbliżona do struktury populacji, z której pochodzi

Techniki nieprobabilistyczne (nielosowe) to takie techniki wyboru próby, w których nie stosuje się procedur losowania dających jednakową szansę wyboru każdej jednostce populacji, lecz inne procedury, oparte przede wszystkim na subiektywnej ocenie badacza.

Techniki probabilistyczne (losowe) to procedury oparte na mechanizmach losujących elementy do próby w taki sposób, aby każda jednostka, populacji miała jednakową szansę dostania się do próby.

George Gallup, twórca najbardziej prestiżowego na świecie instytutu badań opinii publicznej przewidział w 1936 r. ponowne zwycięstwo urzędującego prezydenta Franklina D. Roosevelta, badając opinie pięciotysięcznej próby Amerykanów. Wydarzenie to było ważne dla rozwoju metodologii badań opinii. W wyborach tych bowiem zostały ostatecznie zakwestionowane techniki badawcze oparte na bardzo dużych, lecz niereprezentatywnych próbach wyborców. Próba taka, o liczebności aż 10 min osób, była w 1936 r. podstawą wysuniętej przez magazyn „Literary Digest" fałszywej prognozy zwycięstwa w wyborach prezydenckich republikanina Alfa Landona, konkurenta Franklina D. Roosevelta. Po raz pierwszy wówczas zwrócono uwagę na znaczenie techniki doboru próby.