— wyroby, w których zastosowano wtrysk montażowy;
— wypraski, w których zastosowano wtrysk kaskadowy;
— wypraski cienkościenne otrzymywane metodą wtryskiwania ekspansywnego.
Na razie formy do wyrobów tej grupy są sprowadzane razem z kupowanymi wtryskarkami. Już teraz pewne rozwiązania — głównie GIT — są powielane w kraju. W tych przypadkach trzeba sprawdzić, czy nie podlegają one ochronie patentowej, ponieważ powstawały w wyniku długiej i kosztownej współpracy narzędziowni z producentem wtryskarek i ośrodkami naukowymi.
Konieczność specjalizacji wynikającej z różnicy wymagań najlepiej ilustruje porównanie typowych cech konstrukcji dwóch form, które przyjęło się uznawać za typowe: formy na osłonę zderzaka samochodowego i formy na kubek jednorazowego użytku. Wymagania te zebrano i przeciwstawiono sobie w tab. 1. W literaturze pokazywane są rozwiązania konstrukcyjne takich form, ale pochodzą one sprzed 15 lat i można je dzisiaj uznać za przestarzałe. Nowsze nie były już nigdzie publikowane. Zdjęcia - rys. 3.1 i rys. 3.2 - wykonane zostały podczas bieżącej produkcji.
WYRÓB | |
Skorupowy element karoserii samochodu lub wyposażenia wewnętrznego |
Kubek cienkościenny jednorazowego użytku |
Kryterium 1 Kształt wypraski | |
— zróżnicowana grubość ścian, zaczepy, cienkie użebrowania |
— stała grubość ścian 0,4 — 0,6 mm |
— wiele wymiarów o wąskich tolerancjach |
— tolerancje ogólne wyrobów |
— wysokie wymagania estetyczne i wytrzymałościowe: | |
niedopuszczalne linie łączenia na powierzchniach pierwszoplanowych, odkształcenia i zapadnięcia; tolerancje montażowe położenia zaczepów |
— wymagania standardowe |
- ściśle określony wzór grawiury, kolor |
— estetyka ogólna |
Kryterium 2 Wymagania produkcyjne | |
produkcja na ogól do 0,5 — 1 min cykli |
— produkcja z założeniem 1-50 min cykli lub więcej |
WYRÓB | |
Skorupowy element karoserii samochodu lub wyposażenia wewnętrznego |
Kubek cienkościenny jednorazowego użytku |
j — forma jedno-, dwukrotna o ciężarze do 35 T |
— zazwyczaj 4 lub 8 gniazd |
- czas cyklu warunkowany jakością - średnio ok. 60 — 120 s |
— czas cyklu warunkowany maksymalną wydajnością, gwarantować przez wykonawcę formy — nie dłuższy niż 2,5 — 3 s |
- tworzywa: PP, ABS, rzadziej PA i PBT, stopy PC/ABŚ, PC/PBT, PP+EPDE |
— PS, PP o dużym wskaźniku płynięcia |
— temperatura formy 40 — 80°C |
- temperatura 5 — 12°C |
- wtryskarka standardowa dostosowana do szybkiego mocowania form i szybkich podłączeń mediów i prądu przez wtyki sprzęgłowe |
— wtryskarka szybkobieżna; w przypadku form piętrowych z powiększonym rozstawieniem stołów, ślimak często barierowy |
- częste zmiany form lub koloru zależnie od potrzeb wydziału montażu |
— produkcja wielkoseryjna ciągła |
— przeglądy w okresie międzyoperacyjnym |
— wymiana i przegląd kolejnych gniazd bez zdejmowania formy (czas wymiany modułu około 10 min) |
— zwykłe wyposażenie maszyny do pracy automatycznej |
— wyspecjalizowane szybkobieżne gniazda produkcyjne; wymagany przyspieszony odbiór wyprasek i urządzenie do pakowania |
Kryterium 3 Konstrukcja formy | |
— linia podziału w przestrzeni rozwiniętej |
— linia podziału prosta |
|— złożona geometria gniazda opisana w 3D |
— gniazdo o prostej budowie |
— zależnie od kształtu suwaki lub szczęki z wykonanym fragmentem gniazda |
— zbędne |
— system GK lub GK+ZK zwłaszcza przy bocznym wlewie; przy wielu punktach wtrysku niezbędne komputerowe równoważenie przepływu; dysze z rozdzielaczem są wydzieloną częścią formy |
— zawsze GK i dysze igłowe, często ze sterowaniem otwierania przewężek; wlew zawsze centralny |
— konieczne przewidywanie położenia linii łączenia; może być konieczne wypełnianie kaskadowe |
— ważna równomierność wypełniania |
— odpowietrzenia wykonywane jeszcze przed próbami i korygowane po próbach |
— bardzo wydajne odpowietrzenia |
21