str 088 089 (3)

2.    Osjan — mityczny bard, którego średniowieczne celtyckie pieśni rzekomo odnalazł, a w rzeczywistości napisał poeta szkocki Macpherson (Works of Ossian, 1765). Pieśni Osjana przez wiele lat uważane za autentyk, tak na wyspach brytyjskich, jak i w Europie, rozbudziły zainteresowanie średniowieczną poezją ludową.

3.    Królewicz Marko ■— Marko Kraliewić jest bohaterem epiki południowosłowiańskiej, której początki część badaczy odnosi do XIV, a nawet XIII w., inni przesuwają na wiek XV i XVI. Pieśni ludu obdarzyły królewicza wspaniałą postawą, niezłomnym charakterem, a nadto przydały mu cudownego konia, strój i oręż. Tak uzbrojony Marko przeżywa wiele przygód, walczy zwycięsko z różnymi potworami i zastępami wojsk przeciwnika, występując zwykle w obronie uciśnionych.

4.    Lemminkainen — bohater fińskiej Kaleicali. Jeden z synów króla Kalewa, wspaniały i nieustraszony uwodziciel.

5.    Sindbad jest przedstawicielem literatury Wschodu, bohaterem cyklu bajek arabskich, znanych nam jako Bajki tysiąca nocy i jednej. Sindbad, romantyczny żeglarz-podróżnik i jego przygody stały się tematem książki Bolesława Leśmiana.

6.    Dyl Sowizdrzał — najgłośniejszy wesołek europejski, należy ód dawna do tradycji międzynarodowej. XVI-wieczna książeczka, która ukazała się w Niemczech około 1515 r. pt. Tyli Eulenspiegel, była zbiorem kawałów przypisywanych w poszczególnych krajach, własnym, krajowym błaznom, np. we Włoszech Gonelli, w Niemczech Proboszczowi z Kahlenbergu itd. Eulenspiegel natychmiast po ukazaniu się książeczki zdobył sobie obywatelstwo międzynarodowe, tyle że nazwę jego w każdym kraju inaczej przekręcano, dostosowując do potrzeb języka. I tak w Belgii zwał się Thyl Ulenspiegel, -we Francji — Espiegle, w Anglii — Owl-glass, w Czechach — Enszpigl. U nas europejski wesołek pojawił się już około 1530 r. jako Sownociardłko, tj. sowie zwierciadło, tak bowiem początkowo przetłumaczono Eulenspiegla. Jego sławę literacką utrwaliła powieść belgijska Ch. T. H. De Costera Dyl Sowizdrzał (1867), wydana po raz pierwszy po polsku w 1914 r.

7.    Punch (Pancz) — farsowy bohater angielskiego teatru lalek o piskliwym głosie, wydatnym brzuchu i charakterystycznym haczykowatym nosie. Na scenie pojawił się 300 lat temu i do dziś jest tam często i mile widzianym gościem.

8.    Pietruszka (Piotruś) — popularna, zwłaszcza w XVIII i XIX w., komiczna postać rosyjskiego teatru lalek.

9.    Buffalo Bill rodem z Ameryki. Najmłodszy z przedstawicieli literatury ludowej, już tradycyjnej, typowy bohater tzw. Dzikiego Zachodu, dzielny chłopak, wspaniały jeździec i znakomity strzelec, konno rozwoził pocztę w czasach, gdy na drugiej półkuli nie było jeszcze innej komunikacji. Obdarzony, podobnie jak jego legendarni antenaci ze staruszki Azji i Europy, wspaniałą postacią i nieustraszonym charakterem, pozbawiony natomiast magicznych pomocy, Buffalo Bill pędzi pełen przygód żywot na szlakach pomiędzy Południem a Północą.

10. Pulcinella — komiczna postać włoskiego teatru lalek i comedii deWarte. Pulcinella, starsza krewna francuskiego poliszynela, być może, iż udzieliła niektórych ze swych różnorodnych cech charakterystycznych Pietruszce i Punczowi.

eCZYM ZASŁUŻYLI SIĘ . POLSKIEMU FOLKLOROWI?

1.    Gustaw Morcinek (1891—1963), pisarz przez całe życie blisko związany ze Śląskiem, utworami swymi, jak nikt inny, zaprezentował, przybliżył i spopularyzował w naszym społeczeństwie folklor górniczy, wyrąbując mu szeroki chodnik w kopalni polskiej kultury.

2.    Edward Porębowicz (1862—1937), profesor literatur romańskich na uniwersytecie we Lwowie, znakomity tłumacz, przyswoił nam Pieśni ludowe celtyckie, germańskie i romańskie (1909, przedr. 1959). Porębowicz kontynuował tym samym dzieło Lucjana Sie-mieńskiego, który w 1842 r. w Piosenniku ludów udostępnił polskiemu czytelnikowi niektóre ballady angielskie, szkockie, bretońskie, francuskie i skandynawskie.

89