strona (280)

Jest to jedyna energia, którą nie tylko wprowadza się do organizmu, lecz także odbiera. Wiele przemian energetycznych kończy się wytworzeniem ciepła, stąd ciepło bierze udział w różnych terapiach fizykalnych prowadzonych energią o innych

formach;

-    elektryczną w postaci pola i prądu elektrycznego;

-    promieniowania elektromagnetycznego (pem) z różnych zakresów widma;

-    mechaniczną jako różne formy masażu, wibracji i ultradźwięków.

W niektórych przypadkach stosuje się jednocześnie energie dwóch lub trzech rodzajów lub łączy się stosowanie energii z podawaniem leków, z psychoterapią lub z innym postępowaniem.

W tym miejscu warto przypomnieć, że niezależnie od energii podawanych z zewnątrz w procesach ustroju ludzkiego występują procesy energetyczne z udziałem znacznych ilości energii, wytwarzanych w tkankach. Są to:

-    energia chemiczna, w każdym ustroju żywym jest najważniejsza i występuje najobficiej. Z niej powstają w tkankach wszystkie inne formy energii;

-    energia mechaniczna jest wytwarzana w mięśniach, zapewnia wszelkie czynności luchowe dowolne, mimowolne, pracę serca i trzewi, ponadto w drobnych ilościach powstaje w każdej komórce, warunkując przemieszczanie płynów i organelli komórkowych;

-    energia cieplna utrzymuje temperaturę ciała, i występuje masowo jako uboczny produkt wielu przemian energetycznych.

Prądy elektryczne służą do przekazywania sygnałów nerwowych. Niskonapięciowe zjawiska elektryczne występują we wszystkich przemianach biochemicznych, w których biorą udział elektrony.

Promieniowanie elektromagnetyczne podczerwone termiczne powstaje w wyniku przemiany materii i energii; kwanty tego promieniowania wyzwalają się w reakcjach fizykochemicznych i są emitowane z powierzchni skóry.

Promieniowanie elektromagnetyczne luminescencyjne, zwane też fotonowym, powstaje w niewielkich ilościach w przebiegu procesów wewnątrzatomowych często bez udziału energii cieplnej, dlatego bywa nazywane „zimnym".

Dotąd nie wiadomo, czy dwie ostatnie postacie energii spełniają w procesach tkankowych inną rolę poza udziałem w reakcjach chemicznych. Przypuszcza się, że mogą przenosić informacje.

1.2.1. Zasady termodynamiki

Dla dobrego zrozumienia fizycznych podstaw medycyny fizykalnej należy pamiętać o podstawowych prawach fizyki. Jedno z najważniejszych dotyczy zachowania energii. Energia nie może być wytwarzana ani niszczona, ale może być przekształcona z jednej formy w inną. Można powiedzieć, że pierwsza zasada termodynamiki, formułując takie stwierdzenie w stosunku do układu odosobnionego, podkreśla ponadto, że w każdym układzie znajduje się ograniczony zasób energii. Ani aparaty medyczne, ani ustroje żywe nie wytwarzają energii, a jedynie przetwarzają ją z jednej formy w inną i przemieszczają z jednego miejsca na inne. Suma energii przed i po wszystkich zmianach jest zawsze taka sama.

10