Struktura klasowo warstwowa

J22 DANIEL MARKOWSKI

nimi: 1) klasa robotnicza: 2) drobna burżuazja, 3) nic posiadająca własności m tcligcncja i specjaliści; 4) klasy uprzywilejowane dzięki własności i edukacji; 5) klasa chiopska-'*.

Koncepcja Wesołowskiego poszerza tradycyjny, cztcroczłonowy obraz struktur)' klasowo-warstwowcj polskiego społeczeństwa (robotnicy, chłopi, inteligencja. drobnomieszczaństwo) powszechnie stosowany w polskiej socjologii przed 1989 rokiem o nowy jej człon: „Klasy uprzywilejowane dzięki własności i edukacji”. Według niego polskie drogi do klasy kapitalistycznej wiodą przez: 1) ..nomenklaturową" przeszłość, a więc posiadanie uprzednio pewnej ważnej pozycji politycznej, ułatwiającej kreowanie firmy prywatnej; 2) stworzenie firmy dzięki energii i talentom osobistym, dających możliwość zdobycia kapitału zarówno w sposób legalny, ale również i „aferowy”: 3) obejmowanie funkcji protokapitaii-stycznych z nominacji państwowej, co dotycz) ekspertów doradców czionkóv zarządów firm państwowych i prywatyzowanych; 4) skuteczne sprzedawanie swoich osiągnięć przez wynalazców na rozwijającym się rynku; 5) poszerzenie zakresu swej działalności przez właścicieli małych firm i przedsiębiorstw działających jeszcze w okresie tzw. realnego socjalizmu.

Wydaje się, że te drogi do polskiej kłasy kapitalistycznej należałoby uzupel-nić o leszcze jedną - wykorzystywanie kapitału zagranicznego w tworzeniu no wych przedsiębiorstw oraz przejmowanie niektórych krajowych przez obywateli innych krajów, nie zawsze polskiego pochodzenia"'. Pozostałc.tradycyjnic pojmowane człony struktury klasowo-warstwowcj polskiego społeczeństwa nie wymagają szczególnej charakterystyki, choć i w ich ramach dokonują się pełne istotne zmiany o charakterze ilościowym i jakościowym.

Obserwujemy więc nic tylko dalsze trwanie „drobnomieszczaństwa", a więc kategorii związanej z drobnym handlem, rzemiosłem i usługami, ale nawet pewien jego rozwój, wynikający z rosnących możliwości (a czasem i konieczności) samozatrudniania się i potrzeby wypełnienia pewnej pustki w handlu i usługach, występującej przez cały okres trwania „realnego socjalizmu".

inteligencja i pracownicy umysłowi nic posiadający własności, ale sprzedający swe umiejętności wymagające pewnych kwalifikacji, są kategorią bardzo zróżnicowaną, stanowiąc w jakimś stopniu bazę rekrutacyjną dla formującej się klasy kapitalistycznej. Może o tym świadczyć wysoka popularność kierunków stu aiów, których ukończenie stwarza większe szanse znalezienia się w jej obrębie, a w* szczególności, takich jak: prawo, ckonomia.oreanizacia i zarządzanie, informatyka, anglistyka.

**W. Wesołowski: Procesy klasorwórczc w teoretycznej perspektywę, „Studia Socjologiczni'. 1994. nr l.

ⁿNa 196 tys. przedsiębiorstw zarejestrowanych w Polsce jest 95 tys prywatnych, w tym około 20 tys. z udziałem kapitału zagranicznego (Mak Rocznik Statystyczny...), tab. 1 <250. s. 332).