str 8 119 (2)

118 OGRÓD, ALE NIE PLEWIONY

Pogasły przy Krakowie nowe belwedery. Masz. co tylko pomyślisz, krom jednego chleba A odzienia; to kupić, gdyby za co, trzeba.

2. NA „OGRÓD N1F. WYPLF.WIONY"

W las idąc, czytelniku, słuszna wprzódy, że się Sprawisz ode mnie, co w tym zawiera się lesie. Im dalej weń, więcej drew przypowieści wedle,

Są tam buki, są dęby, są sośnie, są jedle.

⁵ Po staremu wszytko drwa, co ten plac osięgły. Chociaż jedne na wągle, a drugie na węgły.

Nie trzeba lekceważyć i leśnej jabłoni;

Są maliny do smaku, są róże do woni.

Tylko ostrożnie siągać, bo to nie na stole;

¹⁰ W ostatku też odpuścisz, choć cię i zakole.

Te usta i smakiem swym nasycają kiszki,

Drugie albo nic, albo płonę rodzą szyszki.

Jak się pięknie w orzeszku jądro zaskorupi!

Lecz pozór smak przechodzi, skoro go rozłupi.

¹⁵ Czasem też będzie i czczy. Jeśli się to przyda

Naturze, nikt się pewnie za fraszki nie wstyda, Gdy prócz papieru tylko a prócz inkaustu,

Jeśli ją mądry zgryzie, nie znajdzie w niej gustu. Trzeba znać rodzaj bedłek, kto chce grzyby zbierać, ²⁰ Bo jedne tuczą, trzeba od drugich umierać:

w. 66 pogasnąć — lu: przyćmić; belweder — pałacyk a zarazem piękny widok, piękny krajobraz. „Belweder [...], jeżeli go kto po polsku tłumaczy, Wdzięczne, piękne wejźrenie z francuskiego znaczy" — pisał Potocki w wierszu belweder (zob. Ogród: belweder, 109. w. 4 — 6).

2. NA „OGRÓD NIE WYPLEWIONY"

w. 2 sprawić się — dowiedzieć się. w. 17 inkaust — atrament.

Kto błazen, ten nie ujdzie pewnie samołówki:

Insze rydze i biele, a insze wężówki.

Wżdy i tych bez potrzeby Bóg w lesie nie sadzi,

Ale tylko lekarz wie, na co, i poradzi.

^2S Zdybiesz łanuszkę, uszczkni, daleko szmer z lichem Mijaj, ma rada, szaleć nie chceszli opichem.

Bo kto się na czym nie zna, tego niech nie liźnie:

Dobry jest wąż dryjakwi, dobry i truciźnie.

Znajdziesz pczoly, jest tam miód pewny; a w mrowisku ³⁰ Na co gmerać, na co się dać kąsać bez zysku?

Wszytko to jako w lesie, wszytko jako w boru.

W mym ogrodzie, baczywszy nie tylko koloru,

Smaku radzę najpierwej patrzyć, pogotowiu Nie słuchać apetytu, ma-)i szkodzić zdrowiu.

³⁵ Wszędzieć, lecz i w potrawach potrzebny rozsądek,

Bo nie każdy jednako strawmy ma żołądek.

Do lassa, czytelniku, idziesz, nie do raju,

Tam same tylko frukty, drzewa biorą w gaju.

Ścinaj, coć się zda. i bierz, nie uczynisz szkody.

⁴⁰ Jednak cię w tym przestrzegam: nie wal przez pień kłody. Krzywo li gdzie, nie w skok się miej do nieprzyjaźni,

Wielka pomsta poecie — odpisać mu raźniej.

w. 21 samolówka — pułapka.

w. 22 Insze [...] wężówki — rodzaje grzybów jadalnych i trujących, w. 25 lanuszka — konwalia; szmer z lichem — rośliny trujące, w. 26 szaleć [...] opichem — jeśli nie chcesz szaleć jak po opium; opich — opium.

w. 28 Dobry [...] truciźnie — skóra węża nadaje się do sporządzenia zarówno lekarstwa (dryjakwi), jak i trucizny, w. 33 pogotowiu — tu: zwłaszcza.

w. 40 nie wal [...] kłody — nie rób rzeczy bezsensownych (przysłowie), w. 42 raźniej — zręczniej.