tomI (36)

38 Podstawy fizjoterapii

zginania ramienia lub jego rotacji w warunkach odwiedzenia pod kątem prostym), gdzie stale dwa punkty odniesienia dwóch powierzchni stawowych stykają się z sobą podczas ruchu kątowego. Im większe jest dopasowanie (komplementamość) tychże powierzchni (co ma miejsce np. w stawie biodrowym czy ramienno-łokcio-wym), tym większa składowa poślizgu, a im większa ich inkogruencja (spotykana np. w stawach śródręczno-paliczkowych, kolanowym, czy ramiennym podczas ruchów w płaszczyźnie horyzontalnej), tym znaczniejszy jest udział przetaczania. Niezależnie od tego, praktycznie w każdym stawie obserwujemy połączenie obu rodzajów ruchu. Nieraz mechanika powierzchni stawowych przyrównywana bywa do ruchu kół samochodu po oblodzonej nawierzchni. Ten mechanizm w znacznym stopniu wpływa na wielkość kontaktu obu powierzchni z sobą podczas ruchu i bezpośrednio warunkuje zakres ruchomości kątowej. Interesujące jest to, że kierunek przetaczania jest zawsze zgodny z kierunkiem wykonywanego ruchu kątowego, natomiast kierunek poślizgu zależy od kształtu powierzchni stawowej. W sytuacji, gdy kształt tej powierzchni jest wklęsły (mniej lub bardziej zbliżony do kształtu panewki) kierunek ten jest zgodny z kierunkiem ruchu kątowego, a gdy jest on wypukły to poślizg odbywa się w stronę odwrotną do wykonywanego ruchu kątowego. Powyższa zależność legła u podstaw sformułowania, bardzo istotnej w leczeniu ograniczenia ruchomości pochodzenia stawowego, reguły wklęsło-wypukłej ruchu wg Kaltenboma (p. niżej).

nich kości w trakcji

trakcja ruch ślizgowy kompresja

ruch kości

/ "■ -»

/

/

przemieszczenie kości

A

/ '

/ '

/ '

/ ' _t \

/ '

RUCH ŚLIZGOWY    TOCZENIE    RUCH GRA STAWOWA

TOCZĄCO-

-ŚLIZGOWY

(rotacja)

Ryc. 17. Ruchy ślizgu i toczenia oraz gra stawowa wg Frischa

Jak już powiedziano, ruchomość stawów ma swoje uwarunkowania w ich budowie. Żadna z powierzchni stawowych nic jest jednak w pełni płaska, ani też nie jest w istocie częścią cylindra, kuli lub stożka. W rzeczywistości wszystkie powierzchnie stawowe są wycinkiem krzywej, która nie jest stała, lecz z punktu na punkt zmienia się. W związku z tym. Mc Conaill klasyfikuje powierzchnie stawo-