tomI (96)

98 Podstawy fizjoterapii

W każdym przypadku, aby edukacja czy reedukacja ruchowa przyniosły pożądany efekt (były skuteczne), konieczne jest rozeznanie skąd u danej osoby „biorą się” obserwowane nieprawidłowości ruchowe, bo na nie trzeba ukierunkować nasze postępowanie. Przedstawiając różne elementy układu wpływającego na jakość ruchów oraz złożone zjawiska towarzyszących funkcjonowaniu układu ruchu, przy okazji ujawniono, jak wiele jest ogniw decydujących o naszych ruchach. Uszkodzenie lub zaburzenie funkcji jakiegokolwiek z tych elementów manifestuje się różnego rodzaju zaburzeniami ruchowymi. Różnorodność ta wynika natomiast z lego - co, na jakim poziomie i w jakim zakresie zostało uszkodzone. Problem jest bardziej skomplikowany, o czym będzie szerzej mowa w następnym rozdziale. W tym miejscu warto tylko wspomnieć, że dla skutecznego działania ważne jest rozeznanie odnośnie tego, czy musimy np. zmieniać program błędnie wykonywanego ruchu, lub poprawiać informację o jego przebiegu, czy też oddziaływać na inne ogniwa systemu sterowania ruchami.

Rozwój psychomotoryczny, edukacja ruchowa,

INTEGRACJA SENSOMOI ORYCZNA

Pojawianie się (nabywanie) w trakcie rozwoju kolejnych umiejętności ruchowych i ich doskonalenie zachodzi w dość uporządkowany sposób, aczkolwiek zdania różnych autorów na lemat sposobu kształtowania tych umiejętności nie są całkowicie zbieżne i jednoznaczne. Ponieważ mechanizm tego nie jest do końca wyjaśniony, funkcjonuje sporo teorii na ten temat. Najprostsze z nich (mechani-styczne) zakładają, iż w pierwszych miesiącach życia niemowlęcia wszystkie jego funkcje oparte są na pewnych elementarnych odruchach. Postrzegają one jedynie schematyczną aktywność ruchową i nie dopuszczają żadnej wari anto wości rozwoju. Zwolennicy tzw. teorii neurorozwojowych (p. niżej) akcentują już określoną sekwencję nabywania i doskonalenia umiejętności ruchowych. Różni autorzy nie są tylko zgodni co do sposobu osiągania tych umiejętności. Raz mówi się tu o częściowych sprawnościach (podsprawnościach), które w trakcie rozwoju wbudowywane są w bardziej ogólny program (zestaw podsprawności). Inna koncepcja, tzw. „przyswajania reproduktywnego”, dostrzega powtarzanie przez niemowlę czynności ruchowych i eliminowanie rozwiązań najmniej korzystnych. W ten sposób ma się tworzyć program gwarantujący niejako uzyskiwanie najlepszych wyników. W pewnej bliskości z tym pozostaje kolejna koncepcja, określana jako „rozwiązywanie problemów”. Wg tej teorii o.u.n. niemowlęcia jest ciągle „bombardowany” informacjami, które muszą być „dekodowane”. Dekodowanie to bazuje na wrodzonych dyspozycjach i na początku odbywa się metodą „prób i błędów”, a trwa tak długo, aż osiągnięte zostaną najlepsze efekty. Istnieją wreszcie teorie dostrzegające w tym względzie rolę sprzężeń zwrotnych oraz ukazujące sposób „uczenia się per-cepcyjnego”. Te ostatnie bazują na pojęciach jednostek gnostycznych i systemów asocjacyjnych, stanowiących później podstawę do odwzorowania aktów ruchowych. Bardzo istotne w niej jest ukazanie możliwości przekształcania asocjacji.