Zasady Wykładni Prawa L Morawski2

* « ■ Zasady wykładni prawa ■ * *■

Większość dyrektyw wykładni to wytwór wielowiekowej tradycji i kultury prawniczej, której rodowód sięga często jeszcze czasów prawa rzymskiego¹. Zapewne z tego powodu większość z tych reguł ma charakter nieomal uniwersalny. Badania komparatystyczne dowodzą, że w przeważającej liczbie przypadków są to dyrektywy wspólne dla wszystkich krajów należących do kultury Zachodu i to zarówno krajów należących do kultury prawnej civil law, jak i common law. Jak pokażemy w dalszych wywodach, wiele z tych reguł, a zwłaszcza podstawowe z nich, są również akceptowane na gruncie prawa międzynarodowego i europejskiego. Fakt ten można wyjaśnić zarówno wpływami prawa rzymskiego, jak i wspólnotą losów cywilizacyjnych krajów Zachodu. Mówi się w związku z tym nawet o istnieniu międzynarodowej teorii interpretacji tekstów prawnych lub też - nawiązując do tradycji prawa rzymskiego - o ius interpretandi tj. o wspólnym kanonie wykładni tekstów prawnych, który stanowi element kultury prawnej cywilizacji Zachodu, a nawet całej wspólnoty międzynarodowej. Ten ostatni fakt nie oznacza oczywiście, że nie ma w tej kwestii żadnych różnic między poszczególnymi krajami², czy też że nie ma różnic w zasadach interpretacji prawa wewnętrznego z jednej strony oraz prawa międzynarodowego i europejskiego z drugiej strony. Dodać wreszcie należy, że przynajmniej w krajach civil law rzadko zdarza się, by zasady interpretacji przepisów prawnych byty uregulowane przez przepisy prawne, a jeśli nawet, to w tekstach prawnych spotykamy co najwyżej pojedyncze dyrektywy wykładni. Wyjątkiem od tej zasady są oczywiście podstawowe zasady interpretacji prawa międzynarodowego, które zostały uregulowane w art. 31-33 konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów. Nieco inaczej wygląda sytuacja w krajach common law, gdzie dość popularne są akty normatywne regulujące zasady wykładni prawa. Przykładem mogą być regulacje w Wielkiej Brytanii, wielu stanach USA, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii i wielu innych krajach byłej Wspólnoty Brytyjskiej³. By właściwie

1

   Ch. Perelman, Logika prawnicza. Nowa retoryka, Warszawa 1984, s. 127; F. Waśkow-ski, Teoria wykładni prawa cywilnego, Warszawa 1936, S. 2; T. Giaro, Rómische Rechtswahr-heiten. Ein Gedankenexpenment, Frankfurt am Main 2007.

2

   Na ten temat por. w szczególności pracę Interpreting Statut es. A Comparattve Study, ed. by N. MacCormick and R. Summers, Dartmouth 1991, s. 462 oraz D. J. Bederman, Classical Canons. Rhetońc, ClassicLsm and Treaty of Argumentation, Ashgate 2001; L. Morawski, Kilka uwag na temat wykładni prawa, [w:] Polska kultura prawa a proces integracji europejskiej, red. S. Wronkowska, Zakamycze 2005.

3

   B. Brzeziński, Zasady wykładni prawa podatkowego w krajach anglosaskich, Warszawa 2007.