Zdjęcie1154 (2)

nul zupełnie nie zajmowaliśmy    . ,

tym, czy z filozofii wynikało cokolwiek di? ejobgu. Pytanie takie postawił _.gt Wmy - Bywtron jut w IM7 roku choć rozporządzał — jak łatwo się domyślić — wyłącznie filozoficznymi rozprawami Znanieckiego. Stwierdził on, te wynikają z nich „(...) ważne dla teorii socjologicznej rezultaty", a nawet oznaczają one „zwrot w dotychczasowych bada

niach" **.

Bystroń cenił najbardziej part dettruen* wczesnych prac Znanieckiego, wysuwając dość liczne zastrzeżenia co do poglądów pozytywnych, które uważał za nie dość jasne i niedostatecznie opracowane. Bardzo możliwe, że sam Znaniecki też nie uświadamiał sobie w pełni implikacji socjologicznych swojej filozofii wartości. W każdym razie jego najwcześniejsze teksty „socjologiczne” (a za takie można bez zastrzeżeń uznać niektóre artykuły z „Wychodźcy Polskiego") nie noszą na sobie znamion poważniejszego nowatorstwa teoretycznego ^M.

(Kiedy jednak czyta się uważnie filozoficzne prace Znanieckiego, mając w pamięci stworzoną przez niego później teorię socjologiczną, ich socjologiczne implikacje objawiają się bardzo wyraźnie. Jakkolwiek głęboka była zmiana zainteresowań i zapatrywań Znanieckiego po spotkaniu z Thomasem, liczne tematy i założenia, charakterystyczne dla fazy filozoficznej, zachowały pełną aktualność w fazie socjologicznej.. Wspomnijmy przykładowo o koncepcji układów odosobnionych, o programowym anty-redukcjonizmie, polegającym na uznaniu'zjawisk społecznych za zjawiska sui geńeris nie

" J. SL Bystroń, op. dt, s. 250, 258.

** Nie przeczę jednak temu, że można w tych artv kulach znaleźć zapowiedzi teorii zmiany społeczne! sformułowanej później przez Thomasa i Znanieckie.-Por. Z. Dulczewski, Wstęp do: FIori»« »— •

r. rfeH—_■ ii_

tylko w stosunku do zjawisk biologicznych czy psychicznych, lecz również w stosunku do zjawisk „świata idealnego”; o rozróżnieniu treści i znaczenia, o pojmowaniu rzeczywistości jako rzeczywistości „czyjejś”, o kulturalizmie traktowanym jako droga pośrednia miedzy obiektywizmem i subiektywizmem, o pojęciu czynu lub czynności jako wyznacznika zjawiska społecznego, o przezwyciężeniu opozycji jednostki i społeczeństwa, nominalizmu i realizmu socjologicznego itd. Bez żadnych nadużyć interpretacyjnych możemy powiedzieć, iż w pracach filozoficznych Znanieckiego znajduje się in nucę określona teoria socjologiczna. Nie znaczy to, że jest to dokładnie taka sama teoria, jaką Znaniecki z czasem stworzy. Ta ostatnia będzie dużo mniej radykalna i nieco bardziej „naturali-styczna".