Zdjęcie1404

jednej nic określając Jednocześnie drugiej? Tym. co

Czyni taką tezę trudni) do utrzynian/a, Je*t wszoK** wyrafnn niechęć rcJJzii do mafii I na odwrót wro-»oW magli w stosunku do ralKU/Magfs znajduje coś w rodzaju zawodowej przyjemności w profanowaniu rzeczy świętych *; jej obrządki M odwróceniom ceremonii religijnych ». Ze swojej strony roligia, Jeśli nie zawsze potępia ohrsadlti magiczne i zakazuje Ida odprawiania. na o*<M spogląda nm nim niełaska wie. Jak zauważyli pp Hubert i Maiy w procedurach macicznych jest coś * pruntu sntyreIi*ijnc*o *. Ponieważ miedzy tymi dwom* rodz«J*mi instytucji mogą istnieć rozmaite stosunki, byłoby dziwne, gdyby te instytucje w niczym sic sobie nie przeciwstawiały; znalezienie różnicy pomiędzy nimi Jest dla nas tym bardziej konieczne, te msmy zamiar zająć się wyłącznie rmllglf. zatrzymując się tam. gdde rozpoczyna mię magia/

Oto jalr można wytyczyć linią demarkacyjną pomiędzy tymi dwoma dziedzinami.

Właściwe wierzenia religijne są zawsze wspólne jakiejś określonej zbiorowości, która przyznaje się do nieb oraz czuje mię zobowiązaną do odprawiania związanych z nimi obrządów. Wierzenia te nie są po prostu przyjęte w drodze indywidualnych aktów przez

wszystkich członków danej zbiorowości, ale są rzeczą grupy i one to grupę Jednoczą. Jednostki, należące do grupy, czują mię ze sobą związane przez sam fakt posiadania wspólnej wiary./ Takie społeczeństwo, którego członkowie są zjednoczeni przez wspólne wyobrażenie świata świętego X jego stosunku do świata świeckiego. wyobrażenie znajdujące wyraz w jednolitych praktykach. Jest nazywane Kościołem. Otóż w historii nie znajdujemy religii bez Kościoła. Czasami Kościół

|¹ Nm przykład profanacja hostii podczas czarnej mszy. * JE wrócenie mię plecami do ołtarza lub obejście go od strony lewej do prawej zamiast od prawej do lewej.

* Loc. cit. a. 10.

S14

jest wąsko narodowy, czasami rozciąga się ponad granicami państw; czasami obejmuje cały lud (Rzym, Ateny, Hebrajczycy), czasami obejmuje tylko jaki* jego odłam (społeczności chrześcijańskie od czasu pojawienia się protestantyzmu); czasami jest kierowany przez duchowieństwo, czasami zaś jest niemal całkowicie pozbawiony Jakiegokolwiek stałego organu kierowniczego >. Wszędzie jednak, gdziekolwiek obserwujemy łyole religijne, ma ono za swoje podłoie określoną grupęi Nawet tzw. kulty prywatne w rodzaju kultu dobowego lub korporacyjnego czynią zadość temu warunkowi,~pohIewalTą~żawsze uprawiane-przez jakąś zbiorowość, rodzinę lub korporację. Te partykularne religie są zresztą najczęściej Jedynie szczególnymi formami religll bardziej uniwersalnej, obejmującej całokształt życia ^s, toteż owe ograniczone Kościoły są w rzeczywistości nie czym innym, Jak tylko kaplicami w obszerniejszym Kościele, który (choćby ze względu na swoje rozmiary) bardziej zasługuje na miano Kościoła *.

Zupełnie inaczej jest w przypadku magii. Nie ulega co prawda wątpliwości, ii wierzenia magiczne odznaczają się zawsze niejaką powszechnością; są one przeważnie uznane przez szerokie warstwy ludności, przy ¹

1

Jest niewątpliwie rzadkością, by ceremonia nie miała swego kierownika w chwili, gdy jest odprawiana; nawet w społeczeństwach o nader niskim stopniu organizacji istnieją na ogół ludzie, których ważność ich roli społecznej predestynuje do wywierania kierowniczego wpływu na życie religijne (np. zwierzchnicy grup lokalnych w niektórych społeczeństwach australijskich). Ale przyznanie tych funkcji jest ciągle jeszcze bardzo płynne.

« W Atenach bogowie będący przedmiotem kultu domowego są tylko swoistymi wcieleniami bogów miasta (ZEOS XTNOLOS, ZEOS £OXEIS). Tak samo w Wiekach Średnich patroni konfratrii są świętymi z kalendarza.

* Albowiem słowo „Kościół" stosuje się zwykle jedynie do grupy, której wspólne wierzenia odnoszą się do kręgu spraw o mniej specjalnym charakterze.