IMGX74

200 •afPochwala malarstwa

tystki należącej już do innego pokolenia²⁰. Choć wiele kobiet studiowało za granicą, niewielu udawało się tam wystawiać. Na najbardziej prestiżowym paryskim Salonie wystawiała Bilińska, otrzymując srebrny medal. W Paryżu wystawiały też oczywiście Boznańska, rzeźbiarka Teofila Certowicz, Emilia Dukszyńska, Maria Dulębianka, Maria Gerson--Dąbrowska, Maria Pia Górska, Maria Podlewska, Zofia Stankiewicz. Odbywały się natomiast odrębne wystawy kobiece²¹; najwcześniejsze — w Warszawie (1877, 1889), organizowane przez Muzeum Przemysłu i Rolnictwa Wystawy Pracy Kobiet, na których wśród rozmaitych wyrobów eksponowano też obrazy i przedmioty rzemiosła artystycznego. Innym typem kobiecego pokazu były - wspomniane już - prezentacje dorobku uczennic szkół artystycznych dla kobiet. Duże wystawy organizowało Stowarzyszenie Artystek Polskich (potem zwane Kołem Artystek Polskich), powstałe w 1899 roku. Największą kobiecą imprezą (blisko pięćdziesiąt uczestniczek) była Wystawa Prac Malarskich Kobiet w Zachęcie w 1907 roku. Ta forma pokazu miała zyskać wielką popularność w dwudziestoleciu międzywojennym.

Dość znaczny udział kobiet w wystawach pozostaje w rażącej dyspro-porcji do otrzymywanych na nich nagród i wyróżnień. W konkursach warszawskiej Zachęty w 1888 roku nagrodę w dziedzinie malarstwa dostała Bilińska za portrety, a w 1895 roku drugą nagrodę (300 rubli) Boznańska za portret męski (ex aeąuo z zaprzyjaźnionym z nią Samuelem Hirszenbergiem). Poza tym aż do 1914 roku kobiety uzyskały zaledwie kilka „listów pochwalnych”. Warto może jeszcze odnotować drugą nagrodę w konkursie rzeźbiarskim, jaką w 1903 roku otrzymała Julia Stabrowska, pokonując przyszłych luminarzy rzeźby polskiej: Xa-werego Dunikowskiego i Edmunda Wittiga, którzy zasłużyli tylko na „listy pochwalne”. Wobec setek nagród i wyróżnień przyznawanych przez Zachętę od 1860 roku jest to liczba zupełnie znikoma²².

Bardzo ograniczona (zwłaszcza w porównaniu z okresem dwudziestolecia) była jeszcze instytucjonalna aktywność kobiet-artystek. Tu znów wyjątkową pozycję zajmowała Boznańska - prezeska Stowarzyszenia

]

44. Maria Gażycz Autoportret (?), 1896

5 6 12 1j 19 I 26 2: