Image017901

W. jałmużnik, obierany na rok przez przedstawicieli lóż, był depozytariuszem sum, przeznaczonych na wspieranie ubogich. Na każdem posiedzeniu W. Wschodu w. jałmużnik miał obowiązek przedstawić na piśmie sumę przychodu, rozchodu i pozostałości. Do niego kierowane były wszystkie prośby o zapomogi i on winien był ustalać prawo osób proszących do dobrodziejstw zakonu. Jedną czwartą część jałmużny, zebranej na posiedzeniach, miał prawo wydawać na jałmużnę sekretną, bez zdawania rachunków. Pozostałe zaś trzy części mogły być wydawane tylko na mocy postanowień W. Wschodu, wniesionych do protokółu, co służyło za dowód usprawiedliwiający. Do obowiązków wielkiego jałmużnika należało jeszcze odwiedzanie w imieniu W. Wschodu pełnomocników lóż i urzędników w razie ich choroby.

W. jałmużnik, jako jeden z trzynastu wielkich urzędników, nosił suknię z irchy białej, bramowaną wstęgą fioletową i takąż szarfę z frendzlami srebrnemi, na szyi zaś miał oznakę swej godności.

W. jałmużnikami W. Wschodu Narodowego Polskiego za Księstwa byli: Ignacy Sobolewski, minister Policji, późniejszy sekretarz stanu Królestwa Polskiego i minister Sprawiedliwości (1811—1812 r.) i Augustyn Gliński, w znaczeniu zakonnem kawaler różanego krzyża i członek Kapituły Najwyższej, w świeckiem — referendarz stanu.

Pomocnik w. jałmużnika zwał się gościnnikiem i mianowany był na rok przez W. Mistrza. Gościnnik pomagał w. jałmużnikowi w sprawdzaniu, czy proszący wsparcia zasługują na nie, i w odwiedzaniu chorych braci. W lożach kapitularnych, prowincjonalnych i symbolicznych byli również jałmużnicy, spełniający te same czynności.

Rytuały omawiają szeroko sprawę dobroczynności.

Podczas obrzędu przyjęcia światc /ego na ucznia, po otwarciu loży, mistrz katedry zwraca się do mistrza obrzędów: „Bracie! Obrządków mistrzu! Pójdź do izby pokutnej, zastaniesz tam światowego, żądającego być przyjętym do naszego poważnego społeczeństwa, chciej go uwiadomić o siedmiu obowiązkach naszych, to jest: Zaufanie, Szczerość, Miłosierdzie dla Ubogich, Posłuszeństwo, Cierpliwość, Odwaga i Milczenie. Powiedz mu, jak świętobliwe zachowanie tych siedmiu obowiązków jest każdego z nas świętą i konieczną powinnością; daj mu czas do namyślenia się, zapytaj go, czy przyrzeka te obowiązki nienaruszenie dopełnić i powracaj dla doniesienia o tem loży”. Z tem samem zwraca się do światowego brat straszny w czasie prób, a przechodząc do omawiania obowiązku trzeciego, mówi: „Gdy po większej części namiętność między zbrodnie liczyć można, jako to: łakomstwo i nienasyconą bogactwa chciwość, miłosierdzie zaś przyzwoicie wyświadczone na podźwignienie cnotliwego w prawdziwej ubóstwa potrzebie jest między nami wzięte i cenione za cnotę najosobliwszą, zostaje więc powinnością naszą

8

113