IMGA35

!

sny wywiera wpływ wewnętrzna

co śnimy. Mimo iż na

cenzura, dokonywana przez nią kontrola przebiega «■ sferze nieświadomej. Natomiast baśnie są w znacznej! mierze ukształtowane przez bezpośrednie treści świa-1 dome oraz przez treści nieświadome ujęte przez świa-1 domość — i to nie jednej osoby, ale wielu ludzi, zgodnych w sposobie widzenia uniwersalnych problemów ludzkich oraz ich pożądanych rozwiązań. W przeciwnym razie nie opowiadano by baśni wciąż na nowo, pokolenie po pokoleniu. ^Powtarzano baśnie i słuchano ich z wielką ciekawością tylko dlatego, że odpowiadały świadomym i nieświadomym potrzebom wielu ludzij Niczyj sen nie może budzić tak trwałego zainteresowania, chyba że przekształcony zostanie w mit, jak to ^się dzieje w Biblii ze snami faraona interpretowanymi przez Józefa.

Panuje powszechna zgoda, że mity i baśnie przemawiają do nas językiem symboli reprezentujących treści nieświadome. Zwraca się on jednocześnie do świadomej i nieświadomej sfery naszego umysłu, do wszystkie trzech jego aspektów — id, ego i superego, a także do naszych potrzeb w zakresie ideałów ego. To sprawia, ze baśnie wywierają tak silny wpływ; w baśniowych treściach zyskują symboliczny wyraz wewnętrzne z jaj wiska psychologiczne.

Psychoanalityków o orientacji freudowskiej interesuj je zagadnienie, jakiego rodzaju treści nieświadome -I stłumione czy inne — kryją się w mitach i baśniach! i jak mają się one do snów oraz marzeń na jawie.¹¹

Psychoanalitycy o orientacji jungowskiej utrzymują^ nadto, że postacie i wydarzenia baśniowe odpowiadają! pewnym wzorcowym zjawiskom psychologicznym —1

a tym samym stanowią reprezentujące je obrazy _

nieświadome tkwiące w niej samej i w rasie

i że w symboliczny sposób sugerują potrzebę przecho-I dzenia do wyższych stadiów rozwoju osobowości potrzebę wewnętrznego odnawiania się, które możliwe jest wówczas, gdy danej osobie dostępne staia -a _flrunaro \w nloi    i __    Sl^ Siły

istotne podobieństwa    __

Między mitami i baśniami zachodzą jednak nie tylko lecz takie zasadnicze różnice.

Mimo że i w jednych, i w drugich (pojawiają się po- ^ dobne postacie i sytuacje wzorcowe oraz wydarzenia _y nadprzyrodzonejprzedstawiane są one w zasadniczo odmienny sposób. Ujmując rzecz najprościej, powiedzieć można,/ze mit wzbudza w słuchaczu przede wszystkim odczucie następujące: to, co opowiadane, jest absolutnie wyjątkowej przedstawiane wydarzenia^ nie mogłyby się przydarzyć ani nikomu innemu, ani gdzie indziej; budzą one cześć i bo jaźń; (nie mogłyby stać się udziałem takich zwykłych śmiertelników jak Odczucie to bierze się przy tym nie tyle z samego faktu, że wydarzenia są nadzwyczajne, ile z tego, że (przedstawiane są jako “nadzwyczajne) W baśniach natomiast, mimo że wydarzenia* -mają często charakter niezwykły i całkowicie nieprawdopodobny, (przedstawiane one są jako wydarzenia zwykłej jako coś, co może się przydarzyć komukolwiek, choćby podczas przechadzki w lesie.

W baśniach zdarzenia nawet absolutnie nadprzyrodzone ukazywane są tak, jakby były zwykłymi zdarzeniami życia codziennego.

Jednak jeszćze bardziej doniosła różnica między mitem i baśnią polega na tym, że mają odmiennego ro- 7% dzaju-zakończenia. (jy mitach zakończenie jest niemal ) z reguły tragiczne, w baśniach — zawsze szczęśliwej) Dlatego też niektóre znane opowieści ze zbiorów baśniowych w istocie nie należą do kategorii baśni. I tak r .na przykład Dziewczynka z zapałkami i Dzielny oło-r? tuiany żołnierzyk Andersena to opowieści piękne, lecz niezmiernie smutne; nie przynoszą one owej pociechy, tak charakterystycznej dla zakończenia baśni. Natomiast Królowa śniegu tego samego autora jest już bardzo zbliżona do prawdziwej opowieści baśniowej.

(Mit ma charakter pesymistyczny, a baśń — opty-

itSSIllA KISS ^rtwni** ^cWisi«'