IMGw65

746 postawy

podziału postaw jest ich znak. Dzielimy wówczas postawy na pozytywne, negatywne i neutralne. Kolejnym kryterium jest ich natężenie. Wyróżniamy wówczas postawy silne i słabe. Jeszcze innym kryterium jest ich trwałość (postawy trwałe i nietrwałe) oraz dominacja komponentów, np. poznawczego w przypadku stereotypów lub emocjonalnego w przypadku uprzedzeń. W przypadku postaw pełnych, zawierających wszystkie trzy komponenty, jedna z nich może być szczególnie rozbudowana, być dominantą postawy, mieć największy wpływ na zachowanie jednostki. Może zaistnieć sytuacja, gdy silna emocja (lęk) zdominuje postawę wobec jakiegoś obiektu, mimo że w postawie tej zawierają się również pozytywne emocje (zaciekawienie, pragnienie kontaktu) oraz przekonanie o pozytywnych właściwościach obiektu.

Kształtowanie i zmiany postaw. W większości cytowanych wyżej definicji pojawia się wyrażenie „względnie trwały”, co zakłada możliwość zmiany postaw, jest to jednak proces skomplikowany. Wielu psychologów społecznych wyraża pogląd, iż takie zmiany są możliwe, jednak są i tacy, którzy twierdzą, że w przypadku ukształtowanych w okresie dzieciństwa postaw zmiany, nawet jeśli nastąpią, są niewielkie i nietrwałe.

U dziecka proces kształtowania postaw zachodzi w dużej mierze pod wpływem aktywności innych osób (znaczących dla dziecka, to znaczy rodziców i bliskich), którzy zaspokajają jego potrzeby. Na kształtowanie postaw jednostki wpływ mają, po pierwsze: czynniki zewnętrzne, czyli inne osoby, małe lub duże grupy społeczne, środki masowego przekazu, po drugie zaś warunki wewnętrzne, na które składają się potrzeby jednostki, jej inteligencja, poziom wiedzy potocznej i naukowej, a także wcześniejsze, ukształtowane już postawy. Czynniki te pozostają ze sobą w sprzężeniu (T. Mądrzy-cki).

Jednostka nabywa określone postawy podczas procesu uczenia się. Istotny wpływ na kształtowanie się postaw mają mechanizmy, takie jak:

-naśladowanie (np. w przypadku małego dziecka - naśladownictwo, imitacja zachowań dorosłych);

- generalizowanie (uogólnianie);

- wzmacnianie pozytywne (np. nagradzanie

wyników uczenia) lub negatywne (kary).

Kształtowanie i zmiana postaw może dotyczyć wszystkich ich wymiarów, to znaczy siły, jak i znaku oraz stopnia ich internalizacji.

Tworzenie się postaw jest procesem wielofazowym i rozciągniętym w czasie. S. Gerts-mann podzielił go na cztery fazy. Faza pierwsza, nazwana przez niego genetyczną, może rozpocząć się wtedy, gdy zaistnieją możliwości powstania postawy danego typu (np. konieczny poziom dojrzałości emocjonalnej, intelektualnej). Faza ta rozpoczyna się wówczas, gdy jednostka zetknie się z obiektem, wobec którego nie ma jeszcze wytworzonej żadnej postawy. Pod wpływem oddziaływania tej sytuacji tworzy się stereotyp dynamiczny, co z kolei prowadzi do pojawienia się zachowania. Kontakt z przedmiotem postawy nie jest koniecznym warunkiem jej powstania, postawa niepełna może też powstać na przykład pod wpływem przemyśleń i refleksji. Faza druga - faza aktywności postawy - to reakcje wynikające z jej obecności, które przyczyniają się do jej utrwalania i wzmacniania. W fazie trzeciej, fazie bezwładności, sztywność postawy sprawia, że pozostaje ona niezmienna pomimo zmieniającej się sytuacji. W fazie czwartej - fazie modyfikacji postawy - zmiany dokonują się pod wpływem kolejnych doświadczeń z przedmiotem postawy.

Trudniej zmienić znak niż siłę postawy. Najłatwiej można dokonać zmiany postawy w obrębie jednego znaku, a także wówczas, gdy jest ona słaba. Według H.C. Kelmana istnieją trzy metody zmian postaw:

-    uleganie (w celu uzyskania nagrody lub uniknięcia kary);

-    identyfikacja (w celu uzyskania lub utrzymania związku z jednostką bądź grupą);

-    internalizacja („uwewnętrznienie” - przekonanie o słuszności postawy).

Postawy mogą ulegać zmianom przez oddziaływanie na:

-    procesy poznawcze (przez przekazywanie informacji);

-    emocje;

-    zachowania.

Techniki badania postaw. Przykładem technik badań nad zmianami postaw są rożne typy badań opinii publicznej (np. badania