logistyka zaopatrzenia
3

tf. Foziom operacyjny.

C. Poziom pośredni¹.

Decyzje strategiczne make or buy dotyczą przede wszystkim określenia metody produkcji i zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwa. Ponadto na poziomie strategicznym tworzone są podstawy podejmowania decyzji operacyjnych i pośrednich. Na tym szczeblu należy określić rodzaj produktów, jakie przedsiębiorstwo powinno produkować, a także rodzaj inwestycji, których musi dokonać, aby produkcja owych wyrobów mogła być realizowana. Ponadto trzeba zidentyfikować zdolności firmy do rozwijania nowych produktów, bazujące na wiedzy i doświadczeniu zdobytym w trakcie wytwarzania wyrobów. Kolejną strategiczną decyzją jest wybór odpowiednich dostawców i przydzielenie im stosownych zadań. Wreszcie kierownictwo musi rozważyć zyskowność z racji wytwarzania we własnym zakresie oraz ryzyko z tym związane.

Decyzje operacyjne make or buy muszą być podjęte w przypadku przejściowego niedostosowania zdolności produkcyjnych firmy do wielkości potrzeb zgłaszanych przez rynek. Należy rozważyć dwa możliwe przypadki. Pierwszy z nich dotyczy przedsiębiorstwa, które zdecydowało się wytwarzać wszystkie produkty we własnym zakresie Znaczny wzrost popytu może wówczas przekroczyć jego możliwości wytwórcze. W efekcie takie przedsiębiorstwo będzie zmuszone do podjęcia decyzji o zakupie części wyrobów u obcych podmiotów. W drugim przypadku jest odwrotna sytuacja. Jeżeli przedsiębiorstwo, które do tej pory korzystało z usług zewnętrznych podmiotów odnotuje spadek popytu na wyroby przez nich dostarczane, wówczas może zrezygnować częściowo lub całkowicie z zakupu owych produktów. Może się bowiem okazać, że własna produkcja w pełni zaspokaja zgłaszany popyt.

Decyzje na poziomie pośrednim odnoszą się do konkretnego produktu bądź komponentu. Problem, czy dany wyrób wytwarzać samodzielnie czy kupować powinien być rozstrzygnięty już w fazie projektowania.

S. Krawczyk uzależnia poziom podejmowania decyzji make or buy od jej horyzontu czasowego². Jeżeli problem wyboru opcji zaopatrzenia odnosi się do jednostkowego przypadku, może zostać rozstrzygnięty na niższym poziomie odpowiedzialności, gdyż skutki takiej decyzji nie mają charakteru długo-

okresowego. W przeciwnym przypadku decyzja o zakupie bądź produkcji może mieć istotny wpływ na zakres działalności przedsiębiorstwa i dlatego powinna być podjęta na poziomie strategicznym.

Niezależnie od tego, na jakim szczeblu są rozstrzygane omawiane problemy, decyzje te zawsze muszą być powiązane z ogólną strategią fumy. Każda decyzja typu make or buy musi być poprzedzona szczegółową analizą argumentów merytorycznych i ekonomicznych. Należy w niej uwzględnić wszystkie czynniki — zarówno ilościowe, jak i jakościowe - pamiętając o sprzecznych nieraz interesach różnych komórek przedsiębiorstwa³. W pierwszej kolejności należy wziąć pod uwagę przesłanki merytoryczne. Możliwe, że już ten pierwszy etap analizy pozwoli na jednoznaczne stwierdzenie, że któraś z opcji stanowi jedyne słuszne rozwiązanie. Jeżeli tak się nie stanie, to znaczy okaże się, że oba warianty mogą być brane pod uwagę, wówczas konieczne jest przeprowadzenie analizy porównawczej. Punktem wyjścia rozważań „zrób lub kup” jest zaistnienie sytuacji, w której z jednej strony przedsiębiorstwo ma odpowiednią wiedzę i stosowne zasoby do realizacji produkcji określonych dóbr, z drugiej strony istnieje dostawca, który wytwarza dane produkty, może je dostarczać w pożądanym terminie oraz zapewnia odpowiedni poziom jakości i korzystny poziom kosztów. Uproszczony model podejmowania decyli make or buy przedstawia rys. 5.

Zarówno za produkcją we własnym zakresie, jak i za opcją zakupu przemawiają określone przesłanki. Prezentuje je tab. 2.

23

1

^a Ibid.

2

* S. Krawczyk: Op. ciL, s. 314.

3

Por. Cz. Skowronek, Z. Saijusz-Wolski: Op. cii., s. 169.