Magazyn8901 djvu

JÓZEF CHEŁMOŃSKI    CZWÓRKA

noce ks^życowe, do których uporczywie powracał. Dziwnie go nęciła głęboka cisza nocy, niebo ciemne, zadęte tumanem gwiazd, zielonawo-srebrzysta — i mistyczna poświata miesiąca. W tej ciszy czuł lepiej świeży oddech ziemi i — bicie własnego serca.

O wartości tych i tym podobnych prac jego nie rozstrzyga ani kompozycja — zawsze bardzo prosta, ani efekt dekoracyjny, za którym się wcale nie upędzał, — ani technika, ani barwy — bo i te zeszły teraz na plan drugi, jak cała czysto malarska strona obrazów jego. Wartość ich tkwi w głębokim, uczuciowym stosunku artysty do przyrody. Chełmoński jakgdyby przypadł do niej piersią, wsłuchał się w jej oddech, podpatrzył ją w chwilach najtajniejszych, najbardziej cichych, zazdrośnie ukrywanych przed okiem tłumu letników i majów-kowiczów.

Widział żórawie zapadające na nocleg, — chmurki, jak — w Cichem zaraniu — podnoszą się z nocnego łoża na horyzoncie, spędzone zbliżającym się wschodem słońca, smugę śniegu, co sypie się z pod nóg wielkiego ptaka, siadającego na gałęzi w głębokiej ciszy lasu. — Słuchał żabich koncertów o wieczornej zorzy, uśmiechał się blado do wiosennego strumyka rozigra.iego od roztopów, do poszumu nagich krzaczków nabrzeżnych, i do niskich, włóczących się nad ziemią chmur. Piorun, strasząc pastuszków, padał blisko i napełniał wilgotną atmosferę dziwną, liljową światłością. Kuropatwy stadem pomykały w zadymkę u jego stóp. — Motywy najprostsze, przez nikogo dotąd nie tykane.

Nie pojmie całej nieprzebranej poezji krajobrazów Chełmońskiego ten, kogo nie nęci samotność w polu, cicha godzina zmierzchu, szum

178