Magazyn62101

309

morami przez zronienie lnasionowemi. Nasiona pouwieszane na krótkich sznureczkach w szczycie kąta wewnętrznego, ze skórką gładką. Zarodek w osi białka chrząstkowatego i w poprzćez popadanego; jego Ustnie listkowate; a rostek górny.

Gat. 1 G. lekarski [G. officinale Lin.], w starych zielnikach Drzewem gwajakowem lub francuzowem zwany. W. t. 18.— Drzewo 40' wysokie i na 1' w średnicy; na pniu zko-rą twardą, cZarno-cisą i gładką, a na gałęziach szarą a żół-to-plamistą i pomarszczoną; z rozgałęzieniem widlastóm i jakby-pierzastem; a gałązkami naprzeciwległemi lub naprze-ciwlistnemi, prawie co % cala jakby wstawowato-węzłowate-mi. Liście jego parzysto - pierzaste; z ogonkiem głównym ³/t—1" długim, rynienkowatym, o 2ch przysadkach odpadających ; z 2ch par listków zaledwie- lub bez-ogoneczkowych, 1—1długich, naprzeciwległych, jajowatych, tępych, cało-brzegich, ogrubnio - slcórzastych, ciemnozielonych, lsnących i równolegle kresowanych przez nader liczne nerwki. Kwiaty błękitne, dość znaczne, po 8—lOciu poskupiane jakby w o-kółki pomiędzy przylistkami, na i — 1 ‘/^calowych i omszonych szypułkach; z kielicha łatkami wklęsłemi i miękkowło-semi od zewnątrz; z płatkami 2 razy dłuższymi, roztwartymi i zwężonymi w krótki paznogieó; z pręcikami wzniesionymi, krótszymi od korony i błękitnymi; z jajnikiem przewrotnie-sercowatym, ściśnionym i zwykle 2- a rzadziej więcej komo-rowym i tyleżkątnym; z szyjką krótką, szydłowatą i czerwoną. Torebka mięsisto-skórzasta, postaci jajnika, '/a" długa, w krawędziach pościskana, czerwono-żółta; a w niój nasiona jajowe, lekko-ściśnione, gładkie i czarne.— Znachodzi się wlndyach wschodnich i na przyległych wyspach, lecz najwięcój na Domingo i Jamaice; kwitnie od lipca do września.

Od początku 16go stulecia znanóm już jest w Europie, niegdyś prawie za święte poczytywane drzewo— korzenia i pnia— żółte, twarde i żywiczne. Zwano go drzewem gwajakowćm aibo ówiętćm oraz frcn-cuzkiim— lignum Guajaci v. sanctum; a jako mocno pobudzające, przysparzające wszystkie wydzieliny i wydaliny zwłaszcza poty i mocz, oraz ułatwiające wymianę pierwiastków w ustroju ludzkim, — zadawano prawie za błogosławiony lók w kile, szczególniój łóż zastarzałej i połączo-nćj z cierpieniami z nadużycia rtęci; także w bólach gośćcowych i dna-wycb, zastoinach brzusznych, w wszelkich wyrzutach przeciągłych, wrzodach, bólu zębów i w. i. Takież samo zastosowanie ma i żywica gwa-jakowa— resina Guajaci; w którój znów działalności wielka różnica, czy będzie rodzimą— r. G. nativa dobrowolnie wyciekłą z pnia, czy tóż sztuczną— r. G. artificialis otrzymaną przez odkropleuie wysko hu w którym wymoczono drzewo.