Magazyn5301 djvu

45

Malthus i neomaltuzjaniści.

czycie o „Komunizmie w naturze", jaki miał w r. 1866 w Związku robotniczym w Berlinie. W Anglji sensacyjny proces przeciw B radl a u g h o w i i pani B e s a n t49) kończy się ostatecznie w r. 1876 uwolnieniem od winy i karyso). w Holandji założono w r. 1882 Niew Malthusian Bond. Ruch tam prowadzi J. RutgersSi). W Niemczech doprowadził neomaltuzjanizm jedynie do założenia małoznaczą-cych związków, jak założone w r. 1892 w Stuttgarcie „Sozialhar-monischer V e r e i n“ i stowarzyszenia berlińskiego, pod przewodnictwem lekarza F. Goldsteina.

Byłoby wielkim błędem przypisywać olbrzymi spadek urodzin, jaki można wykazać w ostatnich dziesiątkach lat w krajach o kulturze zachodnio-europejskiej, owej mało rozpowszechnionej propagandzie neomaltuzjanizmu. Na to ruch ten był zbyt słaby. Wszakże na międzynarodowej konferencji, odbytej w Hadze w roku 1900, która obradowała pod przewodnictwem Alicji Drysdal e-V i c k e r y, było reprezentowanych zaledwie 18 związków. Spadek ilości urodzin, jako najbardziej godne uwagi zjawisko naszych czasów, powstał raczej samoistnie, wśród ludności krajów cywilizowanych i rozszerzył się niezależnie od owych teoryj. Równie silny spadek pojawiłby się nawet wówczas, gdyby nigdy nie istniały teorje neomaltuzjanistyczne. Dlatego też jest to błąd, gdy pod pojęciem neomaltuzjanizmu rozumie się zastosowanie środków prewencyjnych, lub nawet dyskusję nad tern i pokre-wnemi zagadnieniami, jak to chce wielu autorów.

Jest to uderzające, że literatura neomaltuzjanistyczna nie stworzyła poważnych naukowych podstaw, a książki, noszące tytuły raczej zaciemniające, niż podające właściwą treść, wypełnione są sentymentalne-mi i filantropijnemi wywodami. Jeszcze bardziej uderzające jest jednakże to, że w większości tych pism właściwa technika zapobiegawcza ciąży pominięta jest milczeniem, choć można ją uważać za najważniejszy punkt tej nauki. Spotykamy się tu z najsłabszą stroną agitacji neo-maltuzjanistycznej. W czasie, kiedy się ta agitacja rozpoczynała, technika prewencyjna była tak niedoskonała, że uprzedzenia, jakie przeciwstawiały się powszechnemu jej uznaniu, posiadały o wiele znaczniejszą siłę przekonywającą, niż dzisiaj. Nie mówię już o tern, że początki neomaltuzjanizmu wypadają na okres biedermajerowski, a więc na epokę, ubiegającą się szczególnie o wysoki stopień pruderji w zagadnieniach płciowych, przytem znane wówczas metody prewencyjne nie były rzeczywiście tego rodzaju, by je można było polecać, 'zwłaszcza ze względu na ich pewność i przyjemność.

Spędzania płodów nie można było polecać;było ono bowiem nietylko przez kościół potępione i według ustaw podlegało ciężkim karom, lecz rów-

49)    Annie Besant, Das Gesetz der Bevólkerung. Przetł. przez G. Stil-le’go, Berlin 1879.

50)    Jeszcze w r. 1908 skazano lekarza belgijskiego Mascaux’a z powodu propagandy używania środków prewencyjnych za „obrazę moralności publicznej” na trzy miesiące więzienia, SexuaI-Probleme, zesz. lutowy 1909.

51)    J. Rudgers, Rassenverbesserung, Malthusianismus und Neomalthusia-nismus. Przetł. przez M. Kramers’a, Lipsk 1908.