Obraz0030

Zrozumieć Unie Europejską

Brytanii, Irlandii..i.-Dapjj^l-Sjowodo-wało-tó -zwiększenie rozpiętości w poziomie-żyeia ludności Unii, cc przedstawione na tablicy i (jeżeli średni poziom PKB per capita w UE wynosił 100, to w momencie akcesji wskaźnik ten dla Irlandii kształtował się na poziomie 68).^{1 2}

Zrozumieć Unie Europejską

Tablica I.

PKB per capita w krajach członkowskich UE i w krajach przystępujących w 1973 r. (UE = 100)

160

140

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu.

Tak znaczny wzrost dysproporcji w rozwoju ponownie wyeksponował problem regionów gorzej rozwiniętych.; Krajem, w którym występowały duże nierówności ' regionalne, była także Wielką Brytania, która, poza chęcią uzyskania dofinansowania obszarów słabiej rozwiniętych, była zainteresowana transferami regionalnymi jeszcze z jednego względu. Utworzenie Funduszu umożliwiało odzyskanie" części środków, które przekazywała w formie składek do budżetu. Niewielkie znaczenie rolnictwa w' gospodarce tego kraju powodowało, że nie mogły one przyjąć formy pomocy dla rolnictwa.

W 1973 r. członkiem Unii została również. Dania, ale sytuacja tego kraju nie wymagała interwencji, stąd stanowisko tego kraju było dość neutralne i nie miało ■większego-znaszenia-dla'kształtowania się nowego podejścia do polityki regionalnej. Z punktu Widzenia zmian instytucjonalnych związanych z polityką regionalną w tym okresie warto odnotować, że 1968 r. przy połączeniu organów EWG, EWWiS oraz Euratomu powołano Dyrekcję Generalną ds. Polityki Regionalnej (dawna DG XVI),'której zadaniem było przygotowywanie propozycji w zakresie inicjowania rozwoju regionalnego.

3.3. Drugi etap polityk! regionalnej. ,(„1,975-1985)

W kolejnym okresie koncepcja polityki regionalnej „kształtowała się pod wpły-wem zmian w jsytuacji gospodarcze], jgnio^tmii Ęufpppf&H-' "^"J^ywały: deko.niunkhi.ta; spadpk tempa ^zrostu gospodarczego;, znaczny wyrost hezrobociamskutki kryzysu walutowego, co zainspirowało kraje Wspólnoty <fo podjęcia' Wysiłków na rzecz utworzenia w Europie Strefa p^iilgypfa kursów walutowych] aby uniezależnić się od destabilizującego wpływu dolary; przyjęcie wl981jr, urecjlr Na początku lat sieaemciziesiątych miały miejsce drastyczne podwyżki cen paliwjktóre były'jednym z czynników trudności gospodarczych tego okresunRastąpił^wyraźne spowolnienie tempa wzrostu gospodarki europejskiej (1974. 197.5). Stagnacji i zwiększeniu bezrobocia towarzyszył niepokój na rynkach walutowych. Spowodowane to było kryzysem dolara i w konsekwencji wywołało falę rewaliiacji i dewaluacji walut europejskich. Wydarzenia te ożywiły debatę dotyczącą utworzenia w Europie strefy stabilnych kursów walutowych, co - w założeniach - miało uniezależnić Wspólnotę od destabilizującego wpływu dolara.³

Z drugiej strony w okresie tym zrealizowano podstawowe założenia traktatów rzymskich (organizacja wspólnych instytucji, integracja w ramach Wspólnoty podstawowych polityk, wspólny rynek, swoboda przesiedlania się).⁴ Osiągnięcie tego status quo sprawiło, że punkt ciężkości debaty o przyszłości Wspólnoty mógł przenieść się na inne dziedziny, w tym również na problemy wspólnej polityki regionalnej.^{5 6} Zą najważniejsze novum w polityce regionalnej tego etapu uważa się realizację postanowienia Szczytu paryskiego z 1972 r.. Fezy li powołanie wl975 r. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego^! który jako pieWszy”niiał ’flflansowac'ććre' ftrrcfcrozwojh^egionaTnego.

W początkowym okresie istnienia Funduszu jego działalność sprowadzała się do podziału pieniędzy między .kr|je ęzłonkowśkie orąz refundacji wydatków ponoszo; nycn ńa* politykę regionalną przez budżety państwowe.⁷ Zasady wykorzystania środków byi“''następujące: pomoc z Funduszu miała współfinansować projekty narodowe, przy czym udział środków EFRR określony został na 20-30% ogólnych kosztów projektu (zasada współfinansowania), pomoc z Funduszu musiała być Zgodna z priorytetami rozwoju regionalnego państw członkowskich, prawo do

n7.vslrania nnmnru miały w\/łar

1^1216 a nip norimmh; rrncnrłriarr^,'7e

dzono tzw. kwoty krajowe, określające udziały poszczególnych państw w Funduszu. Od powstania EFRR problemem, który wymagał rozstrzygnięcia, było określenie pojęcia „region” i identyfikacja tych obszarów, którym przysługiwałaby

1

   Podpisanie układów akcesyjnych nastąpiło wcześniej - 22 stycznia 1972 r. (Dz. Urz. 1973, L 5).

2

   Dane Eumstactil '

3

. ³ W latach tych opracowano wiele planów dotyczących koncepcji stworzenia unii walutowej, m.in. Plan Barre’^

4

   % e i de n fe 1 d, W. We s s e I s; Europa od A do Z, Gliwice 2002, s. 21.

5

   Tamże, s. 22.

6

³⁸ Rozporządzenie 724/75, Dz. Urz. 1975, L 8.

7

⁰ Początkowo 60% środków z Funduszu. przeznaczanych było na inwestycje w infrastrukturę, 40% zaś na dofinansowanie inwestycji w przemyśle, działalności usługowej i rzemiosła.