obraz0

I i.*i I.rżącego w przód, ku wschodowi; piętnasty — dzień Postvorty,

księżycem, który ma „garb od wschodu”, a więc patrzy w tył, n i zachód.

Skoro agonium w dniu 9 stycznia poświęcone było Janusowi ⁶⁸,

;i jedenasty był pierwszym dniem Carmentaliów, widzimy, że rok liturgiczny rozpoczynał się dwoma kolejnymi świętami połączonymi intymną więzią, gdyż oba poświęcone były gwiazdom rządzącym kalendarzem księżycowo-słonecznym: słońcu-Janusowi i księżycowi-Carmencie.

Również i miesiąc rozpoczynał się od nowiu księżyca, pod znakiem Janusa⁶⁹ połączonego z bóstwem księżyca, gdyż jakkolwiek wszystkie kalendy poświęcone były Junonie (tak jak wszystkie idy Jowiszowi)⁷⁰, to przecież ta Junona calendaris ⁷¹, której składała ofiary regina⁷² (jak rex sacrorum Janusowi)⁷³, była następczynią dawnej bogini nowiu księżyca (podobnie jak Jowisz z jego feriae 13 stycznia był następcą Carmenty, bogini księżyca w pełni), zachowując pewne niewątpliwe aspekty tamtej, jak miano Couella, czyli „Wklęsła” czy też „Sierpowata”⁷⁴, a może i to drugie, Ludna, czyli „Błyszcząca” ^7Sl.

Starożytnym bóstwem księżycowym, boginią księżyca na nowiu, była też Cama⁷⁶, której święto przypadało w kalendy czerwcowe (Owidiusz, Fasti, 6.101 i nast.), w porze zbioru fasoli (kalendae fabariae, Makrobiusz, Satyry, 1.12,33). W nazwie tej mieści się przypuszczalnie aluzja, tak jak w przydomku Couella, do zakrzywionego kształtu księżyca na nowiu; a jeżeli mit o amo-rach Carny z Janusem (Cama, „siostra Febusa”, była nimfą-łow-czynią, która zazwyczaj uciekała i kryła się przed swymi zalotnikami, ale nie zdołała się ukryć przed Janusem, który mając dwie twarze widział także z tyłu i pochwycił ją) ma jakąś podstawę, to jednak na pewno nie w bardzo wątpliwym utożsamieniu Carny z Cardeą, boginią zawiasów (cardo) u drzwi (w związku z Janusem, bogiem drzwi) ani też w astronomicznym położeniu księżyca w stosunku do słońca, choć u wielu ludów (Eskimosi, Czejenowie, Czerokowie itd.) zrodziło ono legendy o dwóch gwiazdach — bracie i siostrze — które były najpierw parą kochanków, rozdzielonych później przez ucieczkę księżyca, wciąż na próżno ściganego przez słońce ⁷⁷.

W kalendy składało się Janusowi ofiarę ze specjalnych pod

165

ia — Wszechwiedza bogów