page0066

56

dziano, że gdy zdaje nam się że postrzegamy świat zewnętrzny, postrzegamy tylko nasze myśli, że gdy wsiadamy do pociągu np., przechodzimy z jednego stanu świadomości, by dojść do innego stanu świadomości.

Otóż ci, co trzymają się tej naturalnej naiwnej opinii mają, by użyć prawniczego terminu, prawo posiadania, nie są petentami lecz obrońcami; nie ich rzeczą przedstawić dowód, że po ich stronie jest prawda; trzeba przeciw nim złożyć dowód, że nie mają słuszności. Póki dowód taki nie dostarczony, mają oni argument na swoją korzyść.

Czy posługujemy się tu argumentem zdrowego rozsądku, którego tak nadużywała dawna filozofia? Tak i nie. Tak, bo przyjmujemy tu zapatrywanie o-gólne; nie, bo przyjmujemy je tylko dopóty, aż dowód przeciwny złożony będzie. Lecz ten przeciwny dowód któż dać może? Z blizka przejrzawszy się kwestyi, spostrzegamy że odczucie, pojęte jako przedmiot poznania, łączy się z własnościami natury fizycznej, utożsamia się z niemi i sposobem pojawiania się i treścią. Sposobem pojawiania się wrażenie jest niezależne od nas, jest każdej chwili niespodzianem objawieniem, źródłem nowych poznawań, rozwija się bez naszej woli i mimo niej; prawidła jego współistnienia i następstwa wyrażają dla nas porządek i przebieg wszechświata materyalnego. Nadto treścią swą wrażenie mięsza się z materyą. Kiedy filozof usiłuje przedstawić sobie własności przedmiotu materyalnego, mózgu naprzykład, dla przeciwstawienia ich własnościom działania psy-

http://rcin.org.pl