PICT5962

8.    Z którego przedmiotu nic masz zadanych prac?

9.    Co sądzisz o ilości zadawanych prac (czy jest ich za dużo, czy za mało, czy też w sam raz)?

10.    Czy oprócz przygotowania się do lekcji wykonujesz jeszcze inne prace, i czy nic przeszkadza Ci to w odrabianiu lekcji szkolnych?

11.    Jakie masz inne uwagi i życzenia w sprawie zadawania pracy domowej?

Istniej;j różne odmiany pytań otwartych. Na przykład S.L. Paync wymienia

wśród nicłi pytania wprowadzające, pytania o opinie, fakty, źródła informacji, wiedzę, motywy, sugestie w różnycli sprawach lub pytania uzupełniające lub sondujące. Oto zwięzła ich charakterystyka (za H. Ogryzko-Wiewiórowski, 1986, s. 93-98):

Pytania wprowadzające mają cłiaraktcr pytań najbardziej ogólnych, których zadaniem jest skierowanie uwagi respondentów na zagadnienia będące przedmiotem zainteresowań badacza. Przykład: Co mógłbyś powiedzieć 0swoich rodzicach?

Pytania o opinie dotyczącą subiektywnego (osobistego) widzenia badanych problemów łącznic z ich oceną. Przykład: Jakim powinien być — Twoim zdaniem nauczyciel jako człowiek?

Pytania o fakty odnoszą się do różnych, łatwo sprawdzalnych danych, jak: wiek. płeć, wykształcenie respondenta, osoby mu najbliższe, warunki mieszkaniowe. liczba rodzeństwa, obecność w domu telewizora, radia, telefonu itp. Przykład Do kogo zwracasz się najczęściej, gdy masz jakieś problemy?

Pytania o źródła informacji, jakicli udziela respondent, umożliwiają uświadomienie sobie tego, od kogo lub gdzie miał on możliwość zaznajomienia się ze sprawą, o którą jest pytany. Przykład: Skąd po raz pierwszy dowiedziałeś się o Albercie Einsteinie?

Pytania o wiedzę dotyczą poznania konkretnych wiadomości na różne tematy, np. znajomości określonych nazwisk, dat, definicji, danych z historii itp Przykład: Kto napisał książkę Quo vadisl

Pytania o motywy, czyli pytania typu „dlaczego”, mają na celu dotarcie do subiektywnych uzasadnień podejmowanych przez respondenta lub innych osób różnych działań ezy też okazywanych wobec innych określonych postaw. Przykład: Dlaczego niektórzy nauczyciele są szczególnie łubiani przez uczniów?

Pytania o sugestie to pytania w sprawie propozycji respondentów odnośnie do unowocześnienia pracy wychowawczej z. uczniami, modyfikacji programów nauczania, zintensyfikowania współpracy nauczycieli i rodziców itp. Przykład: Co powinno - według Ciebie zmniejszyć spożycie alkoholu wśród młodzieży?

Pytania uzupełniające stosuje się z zamiarem uzyskania od respondentów dodatkowych informacji, by móc wzbogacić wcześniejsze jego wypowiedzi na

252

:ch icm.it t lepiej je zrozumieć. Przykład: Co jeszcze mógłbyś powiedzieć o przyczynach zapobiegania przestępczości nieletnich?

Pytania sondujące — możliwe raczej tylko w wywiadzie — są pytaniami naprowadzającymi respondenta na pełniejszą odpowiedź; zadawane są zwykle wtedy, gdy osoba zadająca je nic ma pewności, czy zrozumiała właściwie respondenta lub czy respondent dobrze zrozumiał zadane mu pytanie. Interesujące przykłady pytań sondujących podają W J. Goodc i P.K. Hatt (1965. s. 84-86).

Pytania zamknięte

Często stosowanymi pytaniami kwestionariuszowymi — oprócz pytań otwartych — są pytania zamknięte. Są nimi pytania / ustalonymi z góry możliwymi odpowiedziami. Spośród nich respondent dokonuje własnego samodzielnego wyboru. Pytania takie nazywa się także pytaniami wyboru (łub pytaniami z wyboru), pytaniami kategoryzowanymi, kafeteryjnymi albo w icloaltcmatywny-mi (por. A.P. Wejland, ! 992). Przewidziane zaś w pytaniu odpow iedzi nazywa się odpowiedziami „gotowymi" lub „możliwymi" albo też kategoriami czy wariantami odpowiedzi lub ustalonymi alternatywami.

Każde z pytań zamkniętych składa się więc co najmniej z dwóch części: pytania w ściśle określonej sprawie i możliwych (gotowych) na nic odpowiedzi, które nazywa się również, kafeterią, a każde z nich punktem kafeterii lub — z angielska — „itemcm".

Oto przykład niektórych pytań zamkniętych z kwestionariusza ankiety dla rodziców w związku z badaniami, prowadzonymi przez M Tyszków ą (1986. s. 350 i n.) na temat zachowania się dzieci szkolnych w sytuacjach trudnych:

—    Czy syn (córka) chętnie rozpoczął(ęła) naukę u szkole?

Tak.    Nic.    Trudno powiedzieć.

—    Czy zdaniem Pani(Pana) może się synowi (córce) zdarzyć, że zapomni w klasie ze zdenerwowania lekcji, którą miał(a) dobrze przygotowaną w domu'?

Tak.    Nic.    Nie wiem.

—    Gdy syn (córka) ma do zrobienia trudne zadanie domowe, to (podkreślić odpowiedź najbliższą rzeczywistemu zachowaniu się dziecka):

a)    sara(a) uporczywie pracuje i wykonuje zadanie samodzielnie;

b)    próbuje sam(a) rozwiązać, a jeśli się to nic udaje, prosi o pomoc kogoś z rodziny;

c) gdy napotka trudności, złości się i denerwuje, /.ostawia zadanie i idzie do szkoły bez odrobienia lekcji (lub szedłby, gdyby nie interwencja rodziców).

Wśród pytań zamkniętych często spotykanymi są pytania alternatywne, dys-junktywne i koniunktywne.

253