pic 11 06 013012

PŁASZCZYZNY NARRACYJNE... 321

PŁASZCZYZNY NARRACYJNE... 321

32G

I. topologicznie ustrukturowanej historii wtórna ekwiwalencja policyjna. Postaci, sytuacje' i działania stają się ekwiwalentne przez to, i ze pojawiają się w historii na ekwiwalentnych miejscach.

Ekwiwalencja tematyczna aspiruje do roli z góry założonego nośnika I sensu. Tak więc w dziele literackim, które charakteryzuje się przecież iomniemaniem semantyczności tylko z pozoru formalnych elementów, jiizda ekwiwalencja cech formalnych sugeruje (a nie wprost implikuje!)

(relację semantyczną, a każda ekwiwalencja pozycyjna musi być traktowana jako wirtualnie semantyczna — albo lepiej: podlegająca seman-

yzacji.

Determinujący znaczenie efekt trzech operacji redukcyjnych zademonstrujemy na przykładzie noweli Aleksandra Puszkina Wystrzał‘⁵.

Z kontinuum dziania się zostały w historii wybrane cztery epizody, w których każdorazowo uczestniczy dwóch spośród trzech protagonistów

■ (Sylwio, Hrabia, „opowiedziane ja”):

epizod pierwszy: szczęśliwy czas służby wojskowej Sylwia, pojawie-I me się Hrabiego, „wysokie stanowisko” Sylwia zagrożone przez przewag|

I Hrabiego we wszystkich huzarskich cnotach, pojedynek zaczęty strzałę Hrabiego i tymczasowa rezygnacja Sylwia z własnego strzału.

epizod drugi (po sześciu latach): beztrosko-monotonne życie wojskowe | opowiedzianego ja”, jego fascynacja romantycznością Sylwia, relacja

I Sylwia z pierwszego epizodu;    .

epizod trzeci (wkrótce potemj. nuod^y mmsi^ Hra ^

Pojawienie się Sylwia, który zakłóca początki szczęs Hrabiego, ponowne rozpoczęcie pojedynku, drugi strza ^r „ ’_śmj_er_ toczna „rezygnacja” Sylwia ze strzału, ponad wszelką wą F

donośnego;    _r,    . _trosk j monotonne życie „opo-

epizod czwarty (pięć lat później), pełń *    . bractwem,

wiedzianego ja” na wsi, przybycie Hrabiego, jm relacja Hrabiego z trzeciego epizodu.    _ą7rzegółami z nieograni-

Wybór tych epizodów z ich narracy    _sj_e skrystalizował

^Qonego zbioru materialnych ekwiwalencji    _gą postawa róż--

strukturę tematycznych ekwiwalencji. EKWiwa    bliżej rozpatrzy

oych paradygmatów. Jeden z nich, który c ce

•^Hnoczy wszystkie trzy postaci i ich ewo ^ucl^‘    . łą_Czy cecha sytuacyj

W epizodzie pierwszym i drugim trzy e    pierwszym między

■    • - -    — łvm W epizodzie f    _De.

WOLF SCHMID

6. Ekwiwalencja jako wyznacznik sensu w czterech płaszczyznach narracyjnych na przykładzie „Wystrzału Puszkina

Dla semiotyki interesujący jest przede wszystkim udział płaszcz™ narracyjnych czy też wyodrębniających je operacji w konstytuowaniu

sensów.

Wyjść można od tego, że znaczenie wyłania się w trakcie fikcyjnych działań oraz redukujących je materialnie lub na nowo strukturujących (a przez to i interpretujących) transformacji, co jest skutkiem powstawania podobieństw i przeciwieństw między elementami. Oba te typy relacji zbiegają się w naczelnej relacji ekwiwalencji. Ekwiwalencja jest relacją fundamentalną, najmniejszą cząstką w znaczeniowej budowie dziel literackich. Tworzy ona realizowany w syntagmie paradygmat dwóch u więcej elementów, które mają co najmniej jedną cechę wspólna.

tym, czy ekwiwalencja postrzegana jest jako podobieństwo, czy jako I przedwmnstwo, me rozstrzyga liczba cech wspólnych, lecz jedynie miej-zakll^ l ¹ °^dr?₁^żnia^^cy^ch cech w hierarchii dzieła. Przeciwieństwo J mnipi ^ ^WsP° ^ne> a podobieństwo implikuje nietożsamość co naj-ekwiwalenrta ^{cec y}; ^Jeśli kontekst urzeczywistnia cechy wspólne, to plan wvsnu7 ^    Panieństwem, jeśli natomiast na pierwszy

oboietne I    ^C° ^niewsP^ó^> to ekwiwalencję postrzega się -

W d z    ^eleme"tów się pokrywa - jako przeciwieństwo.

ustriilrtii™,,^{3 ni U    w} nieograniczonej i w konsekwencjinie-

ekwiwalencjrmaTe?^^Cl^Jna^nap^aT^Jnej’ ^{ekwiwalencja vv}^^{stępUje jak}°

nipskn, ^{a 1 n} a- Postaci, sytuacje i działania są połączone potencialn^{me Wie}°,^{ma materia}toymi ekwiwalencjami. Każda z nich jest wane w h^i ^{iem sensu}> ^ale tylko nieliczne są istotnie spożytko-znaczenia ^e ^ ° ^s^ⁿifikant. Dzianie się nie jest więc pozbawione czywistnipnip^{02 niez}^^ern^^e bogate w potencjały znaczeniowe. Ich urze-wą selekcii mat -V' ^te,^{m transform}acji narracyjnej. Jest ona wypadko-nych relacii nr ^6nalnych ekwiwalencji i sprofilowania wyselekcjonowali [stor ^ekWlWalencje innego rzędu.

postaci, sytuacji    ^{tfZy 0peracje redukc}J^{i: a) selekcj},^?

elementów co sip •    ’ ° ^konkretyzację jakości wyselekcjonowanych

zbioru właściwości da'iZl f^?lekcJⁱ określonych jakości z nieskończonego

mentację wątków ^ “^{C S1<? prz}yP^isać elementom dziania się, c) seg-

warunkuj,t* L_vk?,' “ * ^rÓWna <*“*<* sekwencji. Te trzy operac,.

jących w dzianiu sio r ^Uk^^{ę materialn}y^ch ekwiwalencji występu-

wyselekcjonowane ekwfwaL^    ^implikuj^e determinację sensów-.

treściową. Ekwiwalencja m? ^urzeczy^wistniane P^{rzez sw£}* ^funkCJ? tyczną i widoczna ipct i ^atenalna zostaje przekształcona w tema

nych. Do prymarnei t ^ ⁰ Pocięcie się wiązek cech semantyc²' i końca, jak i w^kutok ^Gmatycznej wskutek ustanowienia począt'0 ^J Skutek segmentacji cząstkowych sekwencji - dochodzi

pitrwsz,^ 1X1 X.

_ę, życie wojskowe. Poza tym w epizodzie e*- _ -

_a Hrabią istnieje ekwiwalencja cechy awantura wa <i tal

“^{s D}=w,dow (piewca życia rosyjskich huzarów), a w epz ^ ^Walencja między narratorem . Sylwiem w cesze r o manty c

na

C^jr^rpuia“ °^{tym w s}'^hmiA —1?-^ -

11, łowlto, „_Dcr Sehms- „d „Der

in