pic 11 06 280916

jonowanym; n w ^nawaVm <ehor    ’°^m<

^hy można naihl S°^dmj°te_m autorsk ^ ^r°^Znymst mięci o rzeczJ^b' ^dzieJ ogólnie okroi ’ °^{r3Z funk}<3i, ^rzeniach sr ~ ^Wist°ści, tj. o aktimi ? 1° ^^{ako utrw}alani z^ązanych^T^^^ach i wrażeń ^ ^m,nion^

_d^m'^,n- Janusze * ^d*^,edziną P^mienn"ctta    ^Ód^

^dz,ennikarskje ’ ^P ₍ ^Jętnikl- dzieńmt, T ^wymienian taże i eseje p V ^SzkjCe> biografie _{a f} P°^dr°^zy< listy, not ^tra dla no!; ^Gatunki owe sT_aJ'’ ^Ut°^bio^e oraz re

^ktorą to nazwa?b^nyCh °^dmian Zórc^ ^Pr°^totypowe 1 ^tura autentv_sr_v^{bejmaję Ca}^śc „poS ^aatentystycz ^ter tego piś_mj ^yczna Podkreśla _2a^ ⁿ’^CZa * Nazwa „I

"Ważne odsysa*'¹' jak i jego 12.T" ^,itera* char. cześnie Wska^^e/aeoryi.f^^^ną cechę,jak,, nia tego typ_u , ^{na d}»a biega_nv „ ^pozatetaowej. Rów,

^a,e także p_roz ^ch głownie nowi - ^{ą enie w} sobie cech e

^a»ej, A«_rfla^tycki_ej,    'esc., opowiadani

t°^niki>.war ₂^it°^,U- ^aPcS₂da^WyCh,^{lnp n}°tatki pr,

równo !_m^autorsk,ego ri ' ?^a ^ch _styj_am/ 5“ ’ ^b,°graim

_ko^^nego,Ci^tekś™_j^₌

^{fiCZnym P}°^^a2en^^^^

modelami opisu i wymogami deskrypcji faktograficznej. Z konieczności ograniczymy się więc tutaj tylko do zasygnalizowania niektórych problemów związanych z deskrypcją w tej dziedzinie.

O kształtowaniu się wzorców opisowych w relacjach podróżniczych

Zanim jednak przejdziemy do współczesnych przykładów, warto w tym miejscu przypomnieć, że z problemami podwójnego układu odniesienia deskrypcji - do konkretnej, współczesnej autorowi rzeczywistości i do wymogów literacko-es-tetycznych czy retorycznych - piśmiennictwo ąuasi-dokumen-talne miało do czynienia od wieków. Widać to bardzo dobrze w poprzedzającej rozwój reportażu twórczości periegetycz-nej, która rozwijała się w Polsce od XVI wieku w wielu bardzo różnych, poetyckich i prozatorskich formach (itinera-riach, diariuszach, pamiętnikach, romansach, relacjach z poselstw, peregrynacjach, sylwach i listach) - niejednokrotnie zresztą, ze względu na obrazowość narracji, określanych w tytułach ogólnie jako „opisy” lub „opisania”⁶. Część z tych relacji, zbliżona do romansu czy do twórczości sowizdrzalskiej, całkiem podlegała prawom fikcji, ale wiele utworów - np. J. Ocieskiego, M. K. Radziwiłła czy J. Sobieskiego - było rzeczywiście relacjami z autentycznych podróży.

Jednak, na co zwraca uwagę Hanna Dziechcińska w książce zatytułowanej O staropolskich dziennikach podróży:

Przed ową „dosłownością” przekazu przestrzega, jak się wydaje, fakt, iż pomiędzy podróżnym opisującym swe wrażenia a oglądaną rzeczywistością istniał jak gdyby „filtr”, poprzez który świat był widziany i opisywany. Był to filtr skonwencjonalizowanych

^łi Por. uwagę na temat klasycystycznego rozumienia „descriptio” w I czę-jjflkże wspomnianą już pracę A. Bartoszewicz na temat pojęcia