SDC17014

ANNA BILIŃSKA

19SS Unikałam Jajka jednorodna odkryła na Trasie W-Z we Iłtoctouńr, DFG, nr 2, s. 41-47.

Seget W.

1989 Manufaktura fajek glinianych w Zborowskimi, Częstochowa.

Wkikiewia B.

1995 Fajki gliniane; XVIII w : badań archeologicznych Bramy Wielkiej w Poznaniu, WSA, t. 3, s. 245-251. Witkowska T.

1989/1990 Manufaktura fajek glinianych z Raścina, gm. Myślibórz, MZP, t. 35/36, s. 283-301.

1998 Fajki z badań archeologicznych na pi jy

skini we Wrocławiu, SilA, t. 39, s. 283-^?^,,^^,®^l'<l Zimmermann E.

1988a Zagadnienia produkcji fajek na ziemiach n»i

DFG nr. 1, s. 17-20.    ^po“H

1988b Zborowskie - polska Gouda, DFG, nr 2, s, 55 * 1990 Fajki z badań archeologicznych w Rzucenie GdjSi, 1992 Wybrane zagadnienia z dziejów fajki ói;„-    '

Gdańsk.    ^anei

1994 Fajki gliniane, Gdańsk.

Żurowski T.

1951 Fajki gliniane. Ochrona Zabytków, nr 4,5. j«

Adres Autorki: mgr Anna Bilińska AKME Zdnstaw Wiśniewski ul. Wierzbowa 3 PI 50-056 Wrocław

^S-GEORGSTEPHAN

badania nad CERAMIKĄ „GRUPY FALKEGO”. bogato zdobiona gotycka kamionka łużycka i JEJ ŚRODOWISKO ARCHEOLOGICZNO-HISTORYCZNE

Obok Azji Wschodniej, w szczególności Chin, obszar niemieckojęzyczny był jedynym, gdzie od XII do XVI w. produkowano i skąd eksportowano kamionkę. W europejskim średniowieczu kamionka, waz z jej wczesnymi i późnymi odmianami, nie zawsze była doskonała, jednakże biorąc pod uwagę grubość i twardość stanowiła, jak na możliwości ówczesnych warsztatów garncarskich, produkty naj-lepszej jakości (Stephan 1983; 1988). Te właściwości kamionki, jako naczyń nieprzepuszczających wody, zadecydowały o tym, że była ona szeroko stosowana jako ceramika stołowa i kuchenna w Środkowej, Północno-Zachodniej i Wschodniej Europie (Gaim-ster 1997, Roehmer 2001). W Europie Zachodniej i Południowej używano naczyń glinianych glazurowanych, częściowo też fajansu.

Garncarze wytwarzający kamionkę na terenie Niemiec produkowali na skalę masową prawie wyłącznie formy wysokie - dzbany, puchary i flasze. Z innych naczyń tylko figuralnym akwamanilom, wyjątkowo rzadko występującym w ośrodkach produkcji kamionki, można przypisać wyższą jakość rzemieślniczą lub uznać je za przejaw skromnych prób artystycznych. Również wyroby protokamionkowe, dekorowane stemplem obrotowym i ornamentem wyciskanym, zwłaszcza XIII-wieczne, mają charakter towarów używanych od święta. Zdobienie stemplem obrotowym było rozpowszechnione szeroko przede wszystkim w XIII w. Ręcznie formowane aplikacje lub dekoracje figuralne pojawiały się przed XV w. sporadycznie. Przy całej swej indywidualności sprawiają one najczęściej wrażenie raczej prymitywne, a przynajmniej proste. Czternastowieczne wyroby kamionkowe były na ogół niezdobione (Hoffmann 1995; 1997), wyjątkiem są jednak wytwory warsztatów garncarskich z rejonu Langerweche/ Akwizgran/Raeren, opatrzone zdobieniami wykona-AKW.izg    „hrotowym, jak też od niedawna

DHbadań wyroby z Bad Schmiedeberg koło

Wittembergi (znane mi z autopsji i z ustnych informacji H. Rode) oraz naczynia z Waldenburga w Saksonii z kombinowanymi dekoracjami stempla obrotowego o motywie prostokątnym i małych aplikacji.

Naczynia z aplikacjami zoo- i antropomorficzny-mi, a także naczynia z podwójnym wyobrażeniem twarzy, należały w późnym średniowieczu do rzadkości. Można do nich zaliczyć pojedyncze, doskonałe jakościowo, XTV-wieczne egzemplarze z Dolnej Saksonii i Hesji (ryc. 1-3; Stepban 1992). W Europie Środkowej bogato zdobione naczynia, najczęściej szkliwione, wytwarzano masowo lub niekiedy także na zamówienie (Madsen, Stilke 2001). Punkt szczy-

Ryc. 1. Bogato zdobiony reński puchar protokamionkowy z ok. 1200 r. Wg H.-G. Stephana 1992 Abb. 1. Reich verzierter rheinischer Faststeinzeugbecher der Zeit um 1200. Nach H.-G. Stephan 1992