WA30881 I902 SZSTEMATZCYNZ KURS 6 I djvu

— 203 —

człowieka nowoczesnego i musiał wywołać w nim pewne zmiany. Poeci każę, pracownikom od zgrzytającej zębami maszyny wstawać zmęczonemi z osłupiałym wzrokiem. W opisie tym niema przesady, o ile chodzi o wieśniaków, wstępujących do warsztatów fabrycznych. Nicholson przytacza następujące słowa z pewnej zawodowej gazety: „bardzo często słyszeć można od mężczyzn, nie mających jeszcze lat trzydziestu, że przeróbka gorszego materjału na maszynach wielkiego rozmiaru i znacznej szybkości tak ich wyczerpuje, iż wieczorem nie są zdatni do niczego, kładą się tylko do łóżka i śpią, póki mogą. Wiele osób nie chce wierzyć tym słowom, są one jednak słuszne i można je sprawdzić codziennie w znacznej większości fabryk w okręgach przędzalniczych^r>-Zwłaszcza fabryka działa tak na wieśniaków, którzy przybyli od pracy polnej. Ale gdy zwrócimy się do przedstawicieli warstwy najemnickiej, od paru lub kilku pokoleń przyzwyczajonych do systematycznego wysiłku przy turkocie maszyn, zmęczenie nie przybiera tak złowrogiego charakteru. Oznacza to, że organizm wżył się w tempo takiej napiętej a prawidłowej pracy. Stany Zjednoczone dostarczają przykładów, jak się to odbywa. Za morze udają się wychodźcy, a pomiędzy niemi napewnojest wielu takich, którzy mogą wytrwać przy systematycznym wysiłku, wymaganym od nich w ojczyźnie. Nie wszyscy jednak mogą przystosować się do rytmu pracy za Atlantykiem. Po paru latach, niektórzy, zmęczeni i rozbici, usunięci są ze sfery prawidłowego zarobku i skaza-