WA30881 I902 SZSTEMATZCYNZ KURS 8 I djvu

na się w Anglji ku schyłkowi w. XVI od wyrzucania włościan z gruntów, wydania surowych praw przeciw przymusowym włóczęgom, oderwanym od warsztatu pracy rolnej,—praw, piętnujących rozpalonym żelazem, obcinaniem uszu, oddawaniem do faktycznej niewoli i nawet wyznaczających karę śmierci na tych, którzy nie mogli wykazać się ze swego zajęcia produkcyjnego. Surowość taka dała w kraju początek grupie osób, przyzwyczajonych do napiętej pracy. Może, prócz inkwizycji hiszpańskiej, trudno byłoby nam na razie wskazać inne przykłady podobnie intensywnego doboru w łonie społeczeństw nowoczesnych Pod wpływem tego umiejętność łożenia długiego a sy. stematycznego wysiłku staje się jakby drugą naturą człowieka, to znaczy potrzebą, której należy uczynić zadość. Ten cenny nabytek kultury wiekowej, wzmocniony przez działanie kapitalizmu, pojawiając się w organizmie, pociąga prawdopodobnie za sobą cały szereg głębokich zmian fizjologicznych. Jak wywczasowane długim odpoczynkiem mięśnie wymagają ćwiczenia, tak samo stan fizjologiczny, stworzony w ciągu stuleci długiej, bezmyślnej, ale systematycznej pracy, żąda, ażeby zużytkowano jego napięcie. Taki organizm nudzi się i czuje pustkę, a nawet apatję, jeśli nie posiada roboty, któraby zapełniła chwile wolne. Działalność mięśni lub umysłu była ongi dla istoty ludzkiej tylko środkiem dla zaspokojenia głębszych i nieodzowniejszycli instynktów, środkiem, który jedynie w wyjątkowych okolicznościach dostarczał sam z siebie przyjemności pracującemu.