WA30881 I902 SZSTEMATZCYNZ KURS(8 I djvu

285

historyczny, jest zatym zależną od miejsca i czasu. Kia syfikacja przedmiotu musi z jednej strony wychodzić z danych klasyfikacji martwego otoczenia (rasy górskie i pomorskie, leśne i stepowe, nadrzeczne i t. d.); z drugiej zaś winna uwzględnić kolejność faz rozwoju kulturalnego (rasy myśliwskie, rolnicze i t. d.). Ta ostatnia klasyfikacja ogarnia ten sam lud wielokrotnie, w różnych epokach jego dziejów. W miarę bowiem tego, jak grupa etniczna przebywa różne, z siebie samych wywiązujące się fazy rozwoju, jej oblicze duchowe ulega odpowiedniemu przekształceniu. Niejednokrotnie usiłowano uogólnić niektóre strony tej ewolucji psychicznej narodu i znaleźć zasady, które-mi rządzi się rozwój ów w miarę postępu kultury *).

Z pośród tych zasad warto zwrócić uwagę na następujące:

1)    W miarę rozwoju kulturalnego rozległość rozbieżności duchowej, „dywergencji¹*, wzrasta. Lud cywilizowany posiada większą rozmaitość typów duchowych, niż przodkowie jego w okresie barbarzyństwa.

2)    Niższe fazy rozwoju odznaczają się odru-chowością i niestatecznością duszy indywidualnej.

') Z większych prac w tym kierunku wymienimy na pierwszym miejscu dzieło A. Yierkandta NatuwolJcer wid Kultuwolker. Etn Beitrag zur Sozialpsyekologie. Lipsk, 1806. Poszukiwania te jednak rzadko uwzględniają, różnicę pomiędzy zmianami, które w rzeczy samej zaszły w duchowości pewnego szczepu, a zmianą treści produktów działalności duchowej.