0000180

181

Profilaktyka zespołu bólów szyjnego odcinka kręgosłupa

rzy, zawrót głowy i szum w uszach, nudności ze skłonnością do wymiotów, przykre dławienia w gardle i bóle w klatce piersiowej w kończynach górnych o typie korzeniowym, często z parestezjami. Przedmiotowo stwierdza się tkliwość uciskową i wzmożone napięcie mięśni karku, bolesność w punktach wyjścia nerwów potylicznych, ograniczenie ruchów głową. '

W obrazie radiologicznym spotyka się często zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgów (stawów międzykręgowych i połączeń haczykowo-kręgowych) lub objawy niestabilności kręgosłupa szyjnego, lub ciasnoty kanału kręgowego. Zmiany powyższe sprzyjają uciskowi tętnicy kręgowej, zwłaszcza przy nagłych i nadmiernych ruchach głową, prowadząc w następstwie do objawów niewydolności tętnic kręgowo-podstawnych i podrażnienia autonomicznego splotu okolo-tętniczego (objaw Claude Bemarda-Hornera).

Objawy bólowe pochodzenia uciskowego, narastające powoli, mogą być spowodowane łagodnymi guzami wolno rosnącymi przy stosunkowo dużej średnicy kanału kręgowego w tym odcinku. Bóle te w początkowym okresie przejawiają się w różnej postaci, a więc:

1)    jako stały ból karku z wzmożonym napięciem mięśni i ograniczeniem ruchów;

2)    ból również stały jedno- lub wielokorzeniowy, nasilający się pod wpływem kaszlu lub wysiłku fizycznego;

3)    ból powrózkowy, jak rażenie prądem elektrycznym, biegnący wzdłuż kręgosłupa od karku aż do kończyn dolnych;

4)    ból głowy napadowy wyzwalany ruchem głowy.

Przedstawione wyżej zespoły bólowe, związane z szyjnym odcinkiem kręgosłupa, będą omówione szerzej w oddzielnych doniesieniach, toteż pragnę zatrzymać się nieco dłużej nad inną postacią szyjnego zespołu bólowego, nie związanego ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa, a wywołanego wzmożonym napięciem mięśni karku i niekiedy prowadzącego wtórnie do podrażnienia korzeni. Czynnikiem etiopatogenetycznym — oprócz mikrourazów, powtarzających się przez dłuższy czas, lub urazów jednorazowych, nieraz odległych w czasie — może być trzymanie głowy przez dłuższy czas w niewłaściwym ułożeniu (jazda samochodem, praca zawodowa, czytanie, pisanie, mocny sen w niewygodnej pozycji itp.).

Według Krusena w Stanach Zjednoczonych AP milion osób rocznie doznaje nadwyrężenia karku w wypadkach samochodowych. Liczba ta wzrasta corocznie i przed 10 laty sięgała już 10% ogólnej liczby leczonych po raz pierwszy w oddziałach rehabilitacyjnych. W grupie osób, które doznały urazu, w 85% uraz był spowodowany wypadkiem samochodowym, w pozostałych 15% — upadkami i bezpośrednim urazem karku lub głowy. W grupie osób z zespołem bólowym kręgosłupa w odcinku szyjnym, które nie doznały urazu, u 63% stwierdzono bóle z napięciem mięśni, u 15% znacznego stopnia zmiany zwyrodnieniowe w szyjnym odcinku kręgosłupa, u 10% zapalenie tkanki łącznej (fibiositis), u 7% — łagodną dyskopatię.

Objawem wiodącym napięciowego bólu jest ból karku i głowy w części potylicznej, często w ciemieniowej i czołowej oraz w twarzy o różnym nasileniu i czasie trwania w różnych porach dnia. Poza bólem karku chorzy skarżą się na ucisk w barkach i między łopatkami, parastezje i osłabienie oraz niemożność trzymania przedmiotów w jednej lub obu rękach. Jeżeli unoszenie ramion nasila bóle, myśli się o cieśni kanału kręgowego, a jeżeli obniża — o podrażnieniu korzeni. Część chorych narzeka na zawroty, błyski w oczach i zaburzenia równowagi. Niekiedy skarżą się na różne „nerwicowe objawy", jak: globus hys-tericus, wzmożone pocenie się, niepokój, depresję lub upośledzenie czynności