00005

M mówiąc inaczej - dcmonifiuje swą ponad indywidualną naturę. Korzenie naszych ocen 14 oczywiście głęboko subiektywne, lecz ich ukierunkowanie jest zdecydowanie ponad indywidualne Każdy człowiek. zarówno w życiu jak i w historycznych sądach powinien wnosić się ponad uprzedzenia oraz przypadkowe i niesprawdzone oceny, powinien uwalniać się nd niejasnych odruchów duszy, które mogą hyc echem np partyjniactwa w ogóle powinien być wolny od wszelkiego sekciarstwa Sprawiedliwość i głębia ocen dostarcza naszym sądom siłę, dzięki której WCZCrfnmj czy póżnici dołączą do nas inni

W niniejszej książce autorowi wiele razy pr/ychndnło odwoływać się do własnych sądów wartościujących, o ile nie mógi się bez nich obyć proce* badawczy Dlatego też autor ma nadzieję. 2e odbiorca, bez uprzedzeń czytający tę książkę, przyzna. żc nie jest ona stronnicza. Przyzna również, ze autorem kierowało r/e czywtstc dążenie do przedstawienia rozwoju filozofii rosyjskiej, takim jaki on był w rzeczywistości

Nic tak lednoznaczme mc podkreśla -samodzielności i oryginalności filnmfii rosyjskiej, jak sam fakt jej rozwoju Wszelki rozwój ma charakter organiczny, tzn. można w nim prześledzić diaJcklyczny związek, a nie jedynie jednorodny ciąg historycznych następstw.

W ścisłym tego słowa znaczeniu rozwój filozofii rosyjskiej tak naprawdę należy datować od XIX w., nie zapominając jednak o dwóch ostatnich dziesięcinie ciach XVTTT w Jednakże pierwsze przejawy odrębnej Twórczości filozoficznej poprzedzone były dość długim okresem, który można by nazwać prologiem filozofii rosyjskiej Chodzi tutą) o cały wiek XVIII, kiedy lo Rosja z niezwykłym uporem i admiracją przyswajała sobie osiągnięcia kultury europejskie). Zauroczenie Zachodem (czasami przybierające wręcz postać niewolnictwa) dotyczyło zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych form tamtejszego życia Szczególny entuzjazm wywoływało bogactwa duchowego życia Zachodu, przejawiające się w różnorodności intelektualnych nurtów i poszukiwań. Droga połowa XVIII w. w Rosji ukazała nam wspaniały obraz gorączkowego, c/ęsln powierzchownego, lecz częściej autentycznego asym iłowania kultury Zachodu. Myło tu i proste naśladownictwo. i Żarliwa fascynacja twórcza. Razem 7 tym następowało rozbudzenie autentycznych twórczych możliwości kultury rosyjskie). Zastępy utalcnlowa nych ludzi starały się, jak ujął to Puszkin, żyć na równi z epoką. Wiek XVIII to prawdziwa wiosna rosyjskiego oświecenia, stymulująca rosyjskich ludzi do pobierania nauk na Zachodzie. Interesujące może być tutaj lo, że cecha skwapliwego uczestnictwa zachowała się u rosyjskich ludzi a* do naszych czasów. Świadczy to nie tylko o godnej chwały skromności, lecz chyba także o obecności tego. co w pierwszej połowic XIX w. rosyjscy pisarze nazywali ogólnoludzkimi dążeniami Rozwój rosyjskiego geniuszu nie prowadził do jego izolacji, do /a my kania się w sobie. Ciekawska jest na przykład to. że nasilona działalność transla torska, szczególnie rozwijająca vię w Rosji do połowy XVIII w (chociaż jej początek należy wyznaczyć kilkaset lat wcześniej), nie tylko nie osłabła w XIX i XX w., kiedy co we wszystkich dziedzinach kultury pojawiło »ic w ido oryginalnych rosyjskich dzieł. leci stała »»c jesirzr bardziej intensywna i co waZrocj-szc - syslcmatyczniejsza. I włośnic to nic pozwala palizcć na XVIII wiek w Rosji tak, jakby nic było w nim przejawów samodzielnej twórczości Odwrotnie -wszystko, co pojawiło się w XIX w jako dojrzałe, swe początki miało |ak na|łwi dziej w XVIII w. Oczywiście, aby całkowicie to wyjaśnić, należałoby wyjść daleko poza granice samej filozofii - a przeocz w pracy tej nie możemy zapominać o naszym głównym zadaniu

Należy lulaj uczynić jeszcze jrtlną u watrę We ws/ystkkl .fotach kultury, a w tym i w sferze myśli filozoficznej, XVTT w ek w Rosji nic jaw i się jako całkowicie oderwany od poprzednich epok. Oczywiście relonm i'otrn Wielkiego stworzyły niewątpliwa cezurę między XVII t XVIII slulecicm. łhM.uycznc badania dawnn jednak jtiż. wyjaśniły fakt, że również ckt XVTTI w. Rrojs lozwiiała Się hard/n miernywnic Właściwie, już zaczynajac od połowy XV w. w Rcs;i zaczynają pojawiać się różnorodne twórcze działania. Zaczyna mc zbliżenie z Zachodem. Kontakty te. nawet jeśli wcześniej miały miejsce. zostnK prrrrwane na dwieście lal z. powodu tatarskiego jarzma. W dziedzinie filo A.'fi i także COS drgnęło. początkowo w ramach religijnego światopoglądu, _a p vn>cj dupniuwo w odciwaniu nd mego.

Dla nnszego badania konieczne jest krótkie zaznajomienie sic / tyra. co działo niy do XVII w. Prolog w rosyjskiej filozofii dzieli się na dwie części a) cały okres od połowy XV w. do epoki Piotra Wielkiej i h) w*eV. XVTIT. Kiedy zaczyna się zatem okics samodzielnego filozoficznego myśleń i? filozofia początkowo ogranicza s»ę jrdyme do wyjaśnienia sobie własnych /-iilan. własnej drogi. Nawet tak silny filozoficzny umysł pierwsze; rolowy XIX w . jak N W. Kirte-jewski - z powtdu srerepi niesprzyjających zewnętrznych ok» 1 czności - znajduje się jedynie na wstępnym etapie opracowania systemu filozoficznego; piw* szereg szkiców¹, lecz nie doprowadza dn końca obmyślanych prac. Taka sytuacja trwa więcej niż pół wieku, lecz już. poczynając £>d lit siedemĆz;csiątych (kiedy pojawiają Się pierwsze dzieła Włodzimierza .Sołnwjowa) rosyjska ^ri’.o/ofia wstępuje na drogę opracowania syócmu To drugi okres w rozwc.pl ihmjfH rosyjskiej; tTwa on do koóea XIX w. W XX w msyjska filozofia uc t>;ko idzie krok w krok i. filozofią zachodnioeuropejską, lecz raksę zaczyna stnprrowu, szczcgół-n-e po rewnluctt rmy jnkrej, wpływ-ać na filozofię światową

W ten sposób zewnętrzny pnd/.tal -niitorału. kłuty zostid zaproponowany

w niniejszej pracy, jest następujący Wprowadzenie do filozofii rosyjskiej:

- czaty przed Piotrem Wirlkmr.

-wiek xvm.

PierwRz.y okres do powstania systemów (4o Im 70 XIX * V