00005

M mówiąc inaczej - dcmonstiuje swą ponadindywidualną naturę. Korcenie naszych •jcrn są oczywiście głęboko subiektywne, tęcz ich ukierunkowanie jest zdecydowanie ponadindywidualnc. Każdy człowiek, zarówno w życiu jak i w historycznych sądach powinien wznosić się ponad uprzedzenia oraz przypadkowe i niesprawdzone oceny, powinien uwalniać się rd niejasnych odruchów duszy. które mogą hyc cclscm np. partyjniactwa w ogóle powinien być wolny od wszelkiego sekciarstwa Sprawiedliwość i głębia ocen dostarcza naszym sadom siłę, dzięki której wcześniej czy później dołączą do nas irmi

W niniejszej książce autorowi wiele razy przychodnio odwoływać się do własnych sądów wartościujących, o ile nie mógł się hc/ nich obyć proces badawczy. Dlatego też autor ma nadzieję, zc odbiorca, bez uprzedzeń czytający tę książkę, przyzna, Zc nie jest ona stronnicza. Przyzna również, żc autorem kierowało r* c/ywiste dążenie do przedstawienia rozwoju filozofii rosyjskiej, takim jaki on był w rzeczywistości

Nic tak jednoznacznie nic podkreśl.* >*modziclnaki i oryginalności fihi wilii rmyjskjcj. jak sam fakt jej rozwoju Wszelki rozwój ma charakter organiczny, tzn. tturżna w nim prześledzić dialektyczny związek, a nie jedynie jcdrwmidny ciąg historycznych następstw.

W ścisłym tego słowa znaczeniu rozwój filozofii rosyjskiej tak Mptawdę należy datować od XDC w., nie zapominając jednak o dwóch ostatnich dziesięcinie ciach XVTTT w Jednakże pierwsze przejawy odrębnej twórczości filozoficznej poprzedzone były dość długim okresem, który można Izy nazwać prologiem filozofii rosyjskiej Chudzi lutni o cały wiek XVIII, kiedy to Knują z niezwykłym uporem i admiracją przyswajała sobie osiągnięci* kultury europejskiej. Zauroczenie Zachodem (czasami przybierające wręcz postać niewolnictwa) dotyczyło zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych form tamtejszego życia Szczególny entuzjazm wywoływała bogactw* duchowego życia Zachodu, przejawiające się w różnorodność i intelektualnych mirtów i poszukiwań. Druga połowa XVIII w. w Rosji Ukazała nam wspaniały obraz gorączkowego, czjęstn powierzchownego, lecz częściej autentycznego asym i kiwania kultury Zachodu. Byłn tu i proste naśladownictwo. i żarliwa fascynacja twórcza. Razem 7. tym następowało mzbutfze-nłc autentycznych twórczych możliwości kultury rosyjskiej, '/ustępy utalcnLuwa nych łodzi starały się, jak ujął to Puszkin, żyć na równi z epoką. Wiek XVIII to prawdziwa wiosna rosyjskiego oświecenia. stymulująca rosyjskich lud/.i do pn-Mrranit nauk na Zachodzie. Interesujące rrnżr być tutaj lo. żo cecha skwapliwego uczestnictwa zachowała się u rosyjskich ludzi a* do naszych czasów. Świadczy to nic tylko o godnej chwały skromności, lecz chyba tak/* o obecności tręo. co w pierwszej połowic XIX w. rosyjscy pisarze nazywali ogólnoludzkimi dążeniami Rozwój rosyjskiego geniuszu nie prowadził do jego izolacji, do zamykania sie w sobie. Ciekawostką jest na przykład to. /* nasion* działalność trans!* torsk*. szczególnie rozwijająca wę w Rosji do połowy XVIII w (chociaż jej początek należy wyznaczyć kilkaset lal wcześniej), nie tylko nie osłabła w XIX i XX w., kiody Co wc wszystkich dziedzinach kultury pojawiło vic wielo oryginalnych rosyjskich dzid, lecz stała się jeszcze bardziej intensywna i co ważniejsze - syslcrnatyczniejsza. I właśnie Co nic pozwala patrzeć na XVIII wiek w Rcwji tak, jakby nic było w nim pracjawAw samodzielnej twórczości Odwrotnie -wszystko, co pojawiln się w XIX w jako do jrzałe, swe początki miało jak najKu dziej w XVIII w. Oczywiście, alty całkowicie to wyjaśnić, należałoby wyjść daleko poza granice samej filozofii - a przeocz w pracy tej nic możemy zapominać o naszym głównym zadaniu

Należy lulaj uczynić jeszcze jedną uwagę. We wszystkie! sforach kultury, a w tym i w Aferze myśli filozoficznej, XVII wiek w Rosji nic jawi się jako całkowicie oderwany od poprzednich epok. Oczywiście reformy Piotra Wielkiego stworzyły niewątpliwa cezurę między XVII i XVIII stuleciem, łliti.uycznc badania dawnn jednak już. wyjaśniły fakt, że również do XVTTT w. Riojfi lOZwijałt Się hartl/o intensywnie Właściwie, już zaczynając od połowy XV w. w Rcs’i zn-czynają pojawiać sic różnorodne rwnrrze działania. /aczyna mc zbliżenie z. Zachodem. Kontakty te, nawet jeśli wcześniej miały miejsce. zostnK przerwane na dwieście la! z. powixlu tatarskiego jarzma. W dziedzinie filo Al fi i także COS drgnęło. początkowo w ramach religijnego światopoglądu, a prvmej sUipniowo w oderwaniu od mego.

Dla nnszeęo badania konieczne jest krótkie /aznninmieiiie v«ę z tym, co działo »ię do XVII w. Prolog w rosyjskiej filozofii dzieli Stę na dwie części: a) cały okres od połowy XV w. do epoki Piotra Wielkiego i h) wiek XV!TT. Kiedy zaczyna się zatem okics samodzielnego filozoficznego myślenia - filozofia początkowo ogranicza s»ę jedynie Ho wyjaśnienia nubie własnych zadań. własnej drogi. Nawet tak silny filozoficzny umysł pierwsze rolowy XIX w. jak N W. Krrie-jęwjki z powodu szeregu niesprzyjających zewnętrznych ok» ! czności — zrtaj-duje siu jedynie na wstępnym etapie opracowania systemu filozoficznego; pi*/* szereg szkiców, łecz nie doprowadza do końca obmyślanych prac. Taka sytuacja trwa więcej niż pół wieku, lecz. już. poczynając od lat sicdcmćzresiątych (kiedy pojawiają się pierwsze dzirła Włodzimierza Sołowjowa) ruayj.Hka filozofia wstępuje na drogę opracowania systemu. To drugi okres w rozwcf.t filnwifii msyj-skici; trwa on do końcu XIX w. W XX w rmyjtka filozofia uc o. .ko idzie krok w krok z filozofia, zachodnioeuropejską, lecztukae zaczyna stopmrwu, szczegół-n-e po rtmolucu rrwyjnkrcj, wpływać na filozofię światową

W ren sposób zewnętrzny pnd/ial materiału, który zoSti<l proponowany w niniejszej płacy, jest następujący-Wprowadzenie do filozofii rosyjskiej:

- czasy przed Pioorm Wielkim:

-wiek XVIR

Pfarwascy nknsa do powstania systemów fdo lat 70 XIX w.V