11806 ScannedImage 24

200

lenia „siły” poważną rolę odgrywa również panteon bóstw i duchów. Niewątpliwie ukształtował się on w rezultacie działania procesów synkre-tyzacyjnych. Obok istot nadprzyrodzonych, których funkcje, zakres władzy i atrybuty nawiązują bardzo wyraźnie do tradycyjnych wyobrażeń religijnych, występują. także postaci zapożyczone z chrześcijańskiej triady i katalogu świętych. Wart podkreślenia jest fakt, iż ta ostatnia grupa istot nadprzyrodzonych zdecydowanie zdominowała neyotystyczny pan-tecm^    "

Jednym z podstawowych dogmatów peyotyzmu zaczerpniętych z chrześcijaństwa jest yóara-w-Trójcę. Świętą, która nie jest jednak traktowana tutaj jako boska jedność trzech różnych istot, ale fanowi triadę typu politeistyczneeo. Wchodzący w jej skład Bóg-Ojciec utożsamiony został z Wielkim Duchem, wywodzącym się z dawnej koncepcji „manitu”, tajemniczej, przenikającej całą przyrodę siły, która w efekcie misjonarskiej działalności rozmaitych wyznań chrześcijańskich awansowała do rangi istoty najwyższej i najpotężniejszej. Tak samo pojmują Boga również peyotyści. Wierzą oni, iż nie_tylko sprawuje naczelna kontrole we wszechświecie, „ale determinuje również .jego „egzystencję wyznaczając wszystkiemu i wszystkim określone losy i przeznaczenie. Do tej jednak pory widoczny jest brak jednomyślności w zakresie kosmogonii religijnej, w wyniku czego.niektóra„gminy peyotys{ycznę.uwążają Wielkiego Ducha za stwórcę wszechrzeczy, _ inne zaś odmawiają mu zasług kreacjonistycznych.

Teologiczną interpretację Chrystusa traktuje .się- w peyotyzmie w sposób „eklektyczny. Istota tych poglądów tkwi bowiem w przekonaniu iż Jezus — to nie tylko Zbawiciel wszystkich-ludzi i twórca religii Białych, ale również,założyciel peyotyzmu,. religii przeznaczonej specjalnie dla Indian. W takim ujmowaniu postaci Chrystusa widzieć należy próbę podjęcia obrony peyotyzmu przed różnorodnymi napaściami z zewnątrz. Zastosowana w niej argumentacja z jednej strony akcentuje autonomiczność tej religii, z drugiej zaś — podkreślając jej objawiony charakter — stara się postawić peyotyzm na tej samej płaszczyźnie, na której znajduje się chrystianizm, i wskazuje równocześnie wspólne źródło obu systemów religijnych.

Niekiedy.Chrystus bywa utożsamiany z którymś z grona tradycyjnych bohaterów „kulturowych występujących w^-poszczególnych mitologiach plemiennych. Peyotyści widzą w nim często wielkiego ducha opiekuńczego, którego źli Biali unicestwili, odrzucając także głoszone przez niego nauki. Koleje losów Chrystusa wydały się Indianom niezwykle podobne w tym względzie do tragicznych dziejów autochtonicznej ludności Ameryki, a świadomość tej analogii jeszcze bardziej przybliżyła postać chrześcijańskiego Zbawiciela i uczyniła ją szczególnie bliską wyznawcom

w rozmaitych komentarzach obdarzany jest mianem istoty litościwej, zawsze życzliwej człowiekowi i gotowej w najcięższej nawet sytuacji nieść mu pomoc. Ten właśnie charakter owej bezcielesnej postaci upodabnia ją w dużym stopniu do Jezusa, któremu chrześcijanie przypisują również wszelkiego typu cechy pozytywne.

peyotyzmu. Chrystusa^uważa się pows7.erhnietakże.za_pewien typ ducha V orędownika 'ułąBSIającego i pośredniczącego w-kontaktach-ludzjLz. .nieosiągalnym, potężnym i groźnym Bogiem-Ojcem.'

W peyotystycznym panteonie ważne miejsce zajmuje także tzw. Ptak_ Wodny oraz Duch Peyotowy, których atrybuty i personifikacje zdają się wykazywać tubylcze pochodzenie. EUerwszyl.z nich utożsamiany jest z występującym często w tradycyjnej mitologii indiańskiej Ptakiem--Grżmotem, lub też rzadziej przedstawia się go pod postacią gołębia* który niewątpliwie stanowi zoomorficzne, przejęte już z chrześcijaństwa upostacipwienie Ducha Świętego. W obu interpretacjach jest on wielce . pożytecznym dla ludzi, duchem —posłańcem zanoszącym Bogu modlitwy ^ \viernychT~W podobny sposób traktowany jest Duch_Peyotowy* który

Możliwość bezpośredniego obcowania ze światem tych wszystkich istot ; nadprzyrodzonych zapewnił niepozorny kaktus — peyot. Wywołując bowiem barwne wizje, pozwolił on każdemu szeregowemu peyotyście indywidualnie doświadczać boskiego objawienia, przeprowadzać intymne rozmowy z poszczególnymi reprezentantami peyotystycznego panteonu, kontaktować się z duchami zmarłych, a w ogóle dowiadywać się o sprawach całkowicie niepoznawalnych za pomocą rozumu. Tak sugestywne przeżycia religijne połączone z zaburzeniami wzrokowo-słuchowymi posiadają ogromną siłę wyrazu, sprzyjając powstawaniu indywidualnych i zbiorowych stanów mistycznego uniesienia, uzewnętrzniających się najczęściej w formie ekstazy i transu. Przyjęcie peyotowej komunii pozwala ..w.ięc wiernemu uwolnić się od doczesnej, przyziemnej szarzyzny życia codziennego i wznieść się na płaszczyznę duchowej sublimacji, na której nawiązuje on już bezpośredni dialog z siłami nadprzyrodzonymi.

Takie indywidualne nawiązywanie łączności ze światem mocy nadnaturalnych czyni z każdego peyotysty w pewnym sensie empiryka, który wierzy tylko w to, czego sam doświadczył, a doświadcza on wskutek działania zawartych w peyocie alkaloidów właśnie tego, w co już uprzednio wierzył. W ten sposób krąg się zamyka, a peyot w takim ujęciu jest nie tylko obiektem religijnej czci, elementem niezbędnego rytuału, czy sakramentem, ale również sprawdzianem prawdziwości wiary, która poddawana jest weryfikacji w czasie każdego peyotystycznego nabożeństwa. Aczkolwiek wszystkie tego rodzaju zebrania kończą się zwykle ogólną, z wielkim zainteresowaniem przyjmowaną wymianą doświadczeń religijnych i wrażeń wyniesionych z wizji, to jednak najistotniejszą