17247 Świętochowski3

POZYTYWIŚCI | SYTUACJA KRAJU I PROPAGOWANE POSTAWY LUDZI:

—    mówią, że aby żyć w państwie niesuwerennym, trzeba iść na bezustanne kompromisy; bez kompromisów nie można na dobrą sprawę podjąć ani nauki, ani pracy (a sytuacja Polski raczej w najbliższym czasie się nie zmieni);

—    odebrali opinii publicznej wygodne moralnie stanowisko ofiary: wszyscy kolaborujemy, liczy się tylko to, czy działając zaspokajamy egoistyczne potrzeby własne, czy dokonujemy rzeczy również pożytecznych dla ogółu i przyszłości;

—    trzeba działać jawnie, z odkrytą przyłbicą, trzeba budować życie publiczne wbrew cenzurze i wbrew zwyczajowi utajnienia, uciekania w prywatność i polityczne marzenia.

FILOZOFIA POZYTYWNA:

“Program pozytywistów formułowany był w publicystyce (o czym już można się było przekonać). Stanowił przewrót w życiu społecznym. Ważne doktryny, które były rozpowszechniane:

przekonanie, że w warunkach niezakłóconych działaniami zewnętrznymi (wojna, kataklizm) rozwój społeczny ma charakter ewolucyjny i prowadzi ku doskonalszym fazom bytowania;

odwołując się do nauk szczegółowych można ten rozwój poznać i

przewidzieć, a w pewnych warunkach nawet modyfikować;

przedmiotem poznania należy uczynić świat realny, dostępny doświadczeniu.

Realistyczne nastawienie filozofii pozytywnej ułatwiło i usprawiedliwiło odwrót od metafizyki — w Polsce od metafizyki i historiozofii romantycznej.

Tylko we wczesnej fazie pozytywizmu warszawskiego próbowano tamować przejawy duchowości również na terenie sztuki. Ale właściwe te manifesty doktiynerów skierowane były przeciwko taniej metafizyce, przeciwko duchowości wypływającej przede wszystkim z zaniedbania i nieznajomości życia realnego.

POZYTYWIZM A ROMANTYZM:

Żadnego totalnego ataku na romantyzm, a tym bardziej polską poezję romantyczną, pozytywizm warszawski nie przeprowadził. Wyjątkiem była rozprawa Franciszka

3

Aleksander Świętochowski i program pozytywizmu warszawskiego