32983 immunitet03

240 Rozdział 3 S losowa nic prawa międzynarodowego - podmioty

ciągłości roszczenia powoda stwierdzając, że: dostarczenie materiałów elektrycznych i ich instalacja w posiadłości pozwanego na życzenie przedstawiciela Rządu Polski jest transakcją gospodarczą (...) powód ma więc prawo do uzyskania wyroku in perso-nam przeciwko Rządowi PRL¹.

Konwencja europejska z 1972 r. ujmuje te kwestie w art. 4:

„1. Umawiające się państwo nic może powoływać się na immunitet jurysdykcyjny przed sądami innego umawiającego się państwa, jeżeli postępowanie dotyczy zobowiązania państwa, które z mocy kontraktu ma zostać wykonane na terytorium państwa sądu orzekającego.

2. Ustęp 1 nie będzie miał zastosowania:

a)    w wypadku kontraktu zawartego między państwami;

b)    jeżeli strony kontraktu pisemnie uzgodniły inaczej;

c)    jeżeli państwo jest stroną kontraktu zawartego na jego terytorium, a zobowiązanie tegoż państwa jest uregulowane przez jego prawo administracyjne”.

Częstym w praktyce przypadkiem jest powoływanie immunitetu przez państwa pozwane z tytułu np. zwolnienia z pracy sprzątaczki, kierowcy, sekretarki (obywateli państwa forum) zatrudnionych w ambasadzie, niewykonania warunków umowy zatrudnienia itp. W projekcie konwencji o immunitecie państwa KPM z 1991 r. kwestie immunitetu w sporach z tytułu stosunków pracy uregulowano w sposób w zasadzie zbliżony do unormowań Konwencji europejskiej z 1972 r. czy ustaw o immunitecie państw obcych - brytyjskiej, australijskiej, pakistańskiej, singapurskiej i RPA. Na tej podstawie można wyróżnić następującą tendencję - immunitet państwa nie obejmuje sporów wynikających z umów o pracę zawartych między państwem obcym a osobą fizyczną, z wyjątkiem przypadków, gdy:

1)    jednostce powierzono funkcje publiczne,

2)    przedmiotem sporu jest zatrudnianie, przedłużenie zatrudnienia lub ponowne zatrudnienie,

3)    zatrudniony nie był obywatelem ani rezydentem państwa sądu w czasie zawierania umowy o pracę,

4)    zatrudniony był obywatelem państwa zatrudniającego w momencie wszczęcia postępowania,

5} państwo zatrudniające i zatrudniony uzgodnili co innego na piśmie, z zastrzeżeniem względów porządku publicznego przyznających sądom państwa forum wyłączną jurysdykcję z powodu przedmiotu sporu.

Tje tc kwestie sprawa Conrades v. Wielka Brytania^{2 3 4}. Powód pracował w kon-inoczoncgo Królestwa w Hanowerze. Gdy został zwolniony z pracy przed ' okresu zatrudnienia przewidzianego w umowie, wystąpił ze skargą przcciw-jjBrytanii do sądu niemieckiego. Do zadań powoda w jego pracy należało ranie gości, wykonywanie ogólnych obowiązków sekretarskich, tłumaczenie jlemiecki uznał tc wszystkie czynności za mieszczące się w ramach suweren-Iności pozwanego i w związku z tym za działania objęte immunitetem. Wy-y zatem inny, gdyby chodziło o kierowcę ambasady lub sprzątaczkę (osoby ącc czynności czysto manualne).W sprawie Pieciukiewicz v. Watykan, włoski ?cyjny w 1982 r. uznał immunitet jurysdykcyjny Stolicy Apostolskiej. Pani <dcz^ tłumaczka i prezenterka rosyjskiej sekcji Radia Watykańskiego, wy-pzeciwko swemu pracodawcy o wypłatę zaległego wynagrodzenia i należnych ■eti ubezpieczeniowych. Sąd uznał, że: 1) tytuł. Stolicy Apostolskiej/Watykanu iitetu opiera się na ogólnych zasadach prawa międzynarodowego, stosowa-IWszystkich państw obcych, oraz na przepisach Traktatu Laterańskiego, zawar-’ Stolicą Apostolską a Włochami (1929 r.), uznającego suwerenność Stołi-'łskiej w stosunkach międzynarodowych w odniesieniu do wymogów wyko-₅przez Stolicę jej „misji w święcie”; 2) w sytuacji gdy osoba jest formalnie iracownikicm obcego państwa i bierze udział w działaniach, przez które pań-onujc swe cele publiczne, rozstrzyganie sporów ze stosunku pracy nic leży fł? właściwości sądu włoskiego. Wyjątek zachodzi jedynie w wypadku, gdy charakter czasowy bądź czysto mechaniczny; 3) podczas gdy praca tłumacza mechaniczny charakter, to nie można tego powiedzieć o pracy spikera. Wywiem znajomości psychologii, technik radiowych, technik operowania gło-er stanowi instrument artykułujący treści podawane przez państwo watykań-funkcja w Radiu Watykańskim jest ściśle związana z wykonywaniem przez apostolską i Watykan ich misji w świceic\

('ka sądów krajowych w dziedzinie zatrudnienia w przedstawi-ąch państw obcych jest co prawda daleka od jednolitości, niemniej Itet uznawany jest w odniesieniu do czynności sekretarskich, księ-, a nawet bibliotekarskich'.

t*

^: polskie przez wiele lat hołdowały zasadzie immunitetu absolutne-:e im było rozważanie, czy czynność ma charakter de iure imperii iure gestionis, a nawet pojęcie immunitetu państwa. Mylnie bo-|utożsamiano immunitet państwa z immunitetem przedstawiciela rmatycznego czy urzędnika konsularnego⁵. Przełomem jest postano-

1

Cyt. za R. Sonnenfeld, Immunitet państwa a obecne i przewidywane problemy miądzynarodowoprawne stosunków Polski z głównymi państwami kapitalistycznymi, PISM .Warszawa 1989, s. 28.

$FN, Sąd Pracy w Hanowerze, wyrok z 4.3.1981 r., ILR 65(1984), s. 205-208.

78(1988). s. 120-123. ńr wyrok SN PRL z 25.3.1987 r. (I PRN 55/87, nicpubl.) w sprawie zwolnienia? cownika austriackiego Instytutu Kultury. SN przyjął pogląd, że obce państwo ikicm wzajemności korzysta z absolutnego immunitetu jurysdykcyjnego. Zob.

2

v. Wielka Brytania. Skarga Nr 37112/97. orzeczenie ETPC z 21.11.2001 r.

3

b. A. Wyrozuniska. Polskie sądy wobec immunitetu państwa obcego. PiP 55

4

%z. 3, s. 24.

5

Nb. 255